Một lần nọ, tôi bày trò chơi xỏ một người bạn. Nhiều năm về trước, khi Big
Tobacco
vẫn đang giấu nhẹm những bằng chứng về tác hại của thuốc lá
đối với người hút thuốc thụ động
, các nhà hàng ở New York đều có khu
vực hút thuốc và khu vực không hút thuốc (thật kỳ quặc, trên máy bay cũng
có khu vực hút thuốc). Một hôm, tôi đi ăn trưa với một người bạn từ châu
Âu tới, và nhà hàng chỉ còn chỗ ở khu vực hút thuốc. Tôi thuyết phục người
bạn nọ rằng chúng tôi cần phải mua thuốc lá, vì chúng tôi bắt buộc phải hút
thuốc ở khu vực hút thuốc. Anh ấy đồng ý.
Còn hai điều nữa. Thứ nhất, địa thế của địa hình, tức cấu trúc không gian,
khá quan trọng; nó tạo nên sự khác biệt lớn giữa việc những người cố chấp ở
khu vực riêng của họ hay pha trộn với phần còn lại của dân số. Nếu những
người theo nguyên tắc thiểu số sống tại những khu vực riêng với nền kinh tế
nhỏ biệt lập, thì khi đó nguyên tắc thiểu số sẽ không thể áp dụng. Nhưng khi
một dân số có sự phân bố đồng đều về mặt không gian, chẳng hạn tỉ lệ của
nhóm thiểu số ở một xóm cũng tương đương với tỉ lệ đó ở làng, và tỉ lệ ở
làng lại giống với tỉ lệ ở quận, và tỉ lệ ở quận lại giống với tỉ lệ ở bang, và tỉ
lệ ở bang lại giống với tỉ lệ trên toàn quốc, thì khi đó, phía đa số (linh động)
sẽ buộc phải tuân theo nguyên tắc thiểu số. Thứ hai, cấu trúc chi phí cũng
khá quan trọng. Nó xảy ra ở ví dụ đầu tiên khi việc tuân thủ luật kosher đối
với món nước chanh không làm giá cả biến động nhiều – vấn đề chỉ là tránh
sử dụng một số chất phụ gia. Nhưng nếu quá trình sản xuất nước chanh
kosher khiến chi phí đội lên đáng kể, thì nguyên tắc thiểu số sẽ bị suy yếu đi
theo một tỉ lệ phi tuyến tính với sự chênh lệch về hai mức chi phí. Nếu việc
sản xuất đồ ăn kosher làm tăng mười lần chi phí thì nguyên tắc thiểu số sẽ
không áp dụng, ngoại trừ ở những vùng rất giàu có.
Người Hồi giáo cũng có luật tương tự luật kosher, nhưng phạm vi áp dụng
hẹp hơn nhiều và chỉ áp dụng đối với thịt. Người Hồi giáo và Do thái giáo
có những điều luật gần như tương tự nhau về giết mổ gia súc (đối với hầu
hết người Hồi giáo Sunni, ít nhất là trong vài thế kỷ trở lại đây, tất cả đồ ăn
kosher đều là đồ ăn halal, nhưng điều ngược lại thì không đúng). Lưu ý rằng
