Cũng giống như vị khách miền núi, ý đồ viết cuốn sách này chợt đến với
tôi.
Hay có khi thế này, chẳng biết làm gì, anh uể oải lấy cây đàn panđur treo
trên tường xuống để thử xem dây còn đúng không, anh bắt đầu “bật bông”,
nhưng bỗng một bài hát vang lên trong đầu anh, từ tiếng đàn rời rạc anh
nghe thấy âm điệu dịu dàng, du dương, và chính anh đã cất tiếng hát, quên
mất rằng đêm đang qua và bình minh đã tới,
Hay có khi thế này, một chàng trai trẻ đi sang làng bên cạnh vì một
chuyện vặt vãnh, rồi trở về với một người vợ ngồi đằng sau yên.
Anh bạn tổng biên tập tạp chí thân mến! Tôi sẽ thực hiện yêu cầu mà anh
đã nêu trong bức thư. Sắp tới tôi sẽ bắt đầu viết quyển sách về Đaghextan.
Chỉ có điều là hãy tha lỗi cho tôi - chắc là tôi không thể viết xong trong thời
hạn anh đã đặt ra. Tôi còn phải đi qua quá nhiều con đường mòn, mà ở
vùng núi chúng tôi, những con đường như vậy rất hẹp và dốc.
Những ngọn núi quê tôi lấp lánh từ xa một cách bí ẩn trông như những
tảng kim cương chưa được mài nhẵn. Trước con ngựa của tôi là một khoảng
không bao la. Nó không muốn phi trong hẻm núi chật hẹp mà anh đã chỉ ra.
Tôi cũng không thể gói ghém Đaghextan của tôi vào chín, mười trang
đánh máy của anh đâu. Và tôi cũng không thể viết nổi bài về “những thành
tựu, những việc làm tốt đẹp, về những quang cảnh lao động”, “về những
người lao động bình thường, về các chiến công và nguyện vọng của họ”,
“về ngày mai tươi sáng của miền núi, về những truyển thống lâu đời, nhưng
chủ yếu là về ngày hôm nay rất đáng ghi nhớ...”
Ngòi bút nhỏ bé của tôi không đủ sức để chịu đựng một sức nặng như
thế! Giọt mực nhỏ xíu ở đầu ngọn bút không thể thu vào trong mình nó cả
những dòng sông mênh mông cuồn cuộn chảy, cả những dòng nước trên núi
ào ào đổ xuống, số phận của cả thế giới và số phận của một con người.
Chim lớn thì nhiều máu, chim nhỏ thì ít máu. Chim thế nào thì máu thế
ấy.
