Lừa và nước - đó là hai chữ ký, hai biểu tượng để dưới tờ “quốc ước”
thành lập xứ Đaghextan.
Một nửa truyện cổ tích Đaghextan là kể về chàng trai dũng cảm giết chết
được rồng và đem lại lửa cho làng bản có ánh sáng ấm áp.
Một nửa truyện cổ tích Đaghextan còn lại là kể về cô gái thông minh đã
khéo léo làm cho rồng ngủ say và đem được nước về cho dân lành uống
thỏa thuê và tưới khắp đồng ruộng.
Những con rồng bị chàng trai và cô gái nọ giết chết đã biến thành những
dãy núi đá dài màu nâu.
Đaghe - nghĩa là ngọn núi, Xtan- chỉ miền đất nước. Đaghextan là “đất
nước của núi”, xứ sở cuả núi, miền quê của núi, xứ sở đầy kiêu hãnh,
Đaghextan!
Như em nhỏ đánh vần theo nhịp thước
Tôi lẩm nhẩm hoài không mệt, trên môi:
Đaghextan! Đaghextan! của tôi!
Mọi cuộc sống, mọi nỗi niềm, ẩn trong tiếng đó.
Tất cả xoay quanh Người, ôi quê hương xứ sở!
Tất cả dành cho Người, quê núi của tôi ơi!
Dân tộc nhỏ bé này đã phải chiến thắng không ít loài rồng để luôn có
được lửa và nước. Bây giờ thì dòng sông đem lại ánh sáng và nước biến
thành lửa. Hai biểu tượng ban đầu đã nhập hòa lại một.
Bếp lò và nguồn nước - hai thứ quý giá nhất đối với người vùng cao. Nói
tới người dũng cảm, người ta thường dùng câu: “Không phải người mà là
lửa”. Về kẻ bất tài, vô tích sự người ta ví von: “Chẳng khác nào ngọn đèn
tắt”. Về kẻ ác người ta thường nói: “Hắn thuốc loại người có thể nhổ bọt
xuống nguồn nước”
