Nguồn nước ở tận bên ngoài thành Khunzắc. Đi đến đấy rất dễ: thứ nhất
là vì mang thùng không, sau nữa là đi theo con đường mòn nhỏ thoai thoải
dốc xuống. Nhưng khi quay về, mọi chuyện đều khó hơn hẳn. Thêm nữa, cả
một đám học sinh tay lăm lăm cầm ca nhôm đứng sau chỗ khuất đón chờ tôi
tới. Các cậu đều khát nước. Chợt thấy tôi, tụi đó lao vào xô nước của tôi,
múc hết một nửa và làm đổ ra ngoài một nửa: tránh được tụi đó đâu có dễ!.
Thế mà tôi phải đem nước đến tận trường.
Có rất nhiều huyền thoại về nguồn nước ấy. Sau đây là một chuyện do bố
tôi kể lại.
Bức tường thành lỗ chỗ vết đạn. Trên ngọn tháp của nó đã nhiều lần thay
cờ, khi mầu đỏ, lúc màu xanh. Vào những ngày hội chiến, thành Khunzắc
lúc trong tay Hồng quân, lúc rơi vào tay Bạch vệ: khi thì bọn Gôxinxki làm
chủ trong đó, khi do hội du kích của Muxlim Ataép chiếm giữ. Sáu tháng
liền du kích kiểm soát thành, đẩy lùi các đợt tiến công của kẻ thù. Nhưng
mỗi ngày hai bên ngừng bắn nhau hai giờ. Vào ngày đó, các bà vợ những
người bảo vệ thành đi ra ngoài lấy nước. Có lần đại tá Alikhanốp nói với
đại tá Giafarốp:
- Hãy đừng cho phụ nữ đến nguồn nước. Làm như vậy thì tụi du
kích của Ataép sẽ chết khát.
Đại tá Giafarốp trả lời:
- Nếu chúng ta bắn vào phụ nữ đi lấy nước thì cả xứ Đaghextan
này sẽ nguyền rủa chúng ta.
Vậy là khi các bà chưa lấy nước trở về thì hai bên đều tuân lệnh theo
ngừng bắn bất thành văn…
Khi người ta báo tin cho mẹ tôi, lúc ấy đã ốm yếu lắm rồi, rằng con bà
được tặng giải thưởng Lênin, thì bà nói: “Tin mừng đó! Nhưng tôi sẽ còn
mừng hơn, nếu nghe thấy rằng con tôi giúp đỡ một số người nghèo hay một
trẻ mồ côi. Tôi mong nó hiến số tiền ấy để tìm nguồn nước cho một làng
