Chúng tôi cũng không hỏi lại xem ông định nói điều gì: nói về cốc nước,
về người phụ nữ miền cao, về nguồn nước tận lũng núi xa kia, hay là cả xứ
sở thân yêu đã sinh ra nguồn nước ấy.
Mẹ tôi nói rằng: mỗi người cần phải có nguồn nước thiêng liêng của
riêng mình. Bà còn nói người thợ gặt sẽ không bao giờ thấy mệt, nếu kế bên
cánh đồng có dòng nước mát chảy róc rách.
Nhân dân còn truyền tụng câu chuyện rằng hồi trẻ, có lần Samin cùng
thầy giáo của mình là Kazi-Mahômet bị quân thù bao vây trong một tháp
canh ở lũng núi Ghimrư. Samin nhảy xuống giữa đám lưỡi lê của quân thù
và dùng dao găm để mở đường thoát cho mình. Lần ấy ông bị mười chín vết
thương, tuy vậy, ông vẫn thoát được và chạy lên núi. Dân vùng cao tưởng
rằng ông đã chết. Khi ông xuất hiện giữa làng, thì mẹ ông - lúc này đã vận
đồ tang - bèn kinh ngạc và sung sướng hỏi:
- Samin, con của mẹ, làm thế nào mà con sống được?
- Con lần được đến nguồn nước trên núi - Samin trả lời
Và khi dân chúng vùng cao nghe tin vị thủ lĩnh của họ, ông già Samin, đã
bỏ mình trên sa mạc Aravi, sau khi ngã từ trên lưng lạc đà xuống, thì họ đã
nói với nhau lúc ngồi trên ngưỡng cửa của ngôi nhà trên núi:
- Gần đây, chẳng có nguồn nước Đaghextan nào nữa!
Ở Nukha, tôi đến thăm mộ Khátgi-Murát, nhìn thấy tấm bia đá, khắc
dòng chữ: “Đây là nơi yên nghỉ của sư tử miền Đaghextan” Tôi còn nhìn
thấy chiếc đầu con sư tử đó.
- Sau đầu lại bị lìa khỏi thân như vậy?
- Vì ta bị lạc đường khi tìm về Đaghextan, tìm về Tổ quốc, tìm về
nguồn nước.
Làng tôi nằm ở dưới chân núi. Trước mặt nó là bình nguyên, từ phía xa
trên bình nguyên nổi lên thành Khunzắc.
