BÀI CA CỦA GIAMALÚTĐIN
Khi bị bắt làm con tin, Giamalútđin mới 8 tuổi. Khi trở về Đaghextan đã
là một chàng trai 24 tuổi. Thủ lĩnh Samin đã phải tốn bao công sức, bao đợi
chờ kiên nhẫn, bao mưu kế khôn ngoan để có thể lấy lại được con mình.
Samin đề nghị với vua Nga cho đổi nhiều tù binh Nga để lấy lại con, nhưng
vua Nga không đồng ý đổi. Chàng trai miền cao ấy đã rất cần cho vua Nga
ở Pê téc bua. Luôn luôn dọa giết Giamalútđin, vua Nga cố thuyết phục
Samin chấm dứt cuộc chiến đấu theo lời vua là “vô nghĩa”. Samin không
khuất phục sự đe dọa. Người ta lấy danh nghĩa con trai ông (hay có thể
chính con trai ông đã viết) mà viết cho ông rằng Đức Hoàng thượng là hùng
mạnh cao cường không thể nào hy vọng chiến thắng được. Đaghextan đã đổ
máy nhiều rồi, sự tiếp tục chống trả sẽ chẳng đem lại gì hơn ngoài tại họa,
khổ đau.
Thủ lĩnh Samin bướng bỉnh chẳng chịu tin những điều ấy.
Đã xảy ra chuyện Khátgi-Murát cùng một số bộ hạ cũ của ông đã bỏ sang
hàng ngũ quân Nga. Nhưng Khátgi-Murát để mẹ, vợ, chị gái và con trai ở
lại vùng cao. Lẽ tự nhiên là tất cả người thân của Khátgi-Murát rơi vào tay
Samin. “Nếu mi không trở lại, - Samin viết thư cho Khátgi-Murát, - thì con
trai Bưlứt của mi sẽ bị đứt đầu, còn mẹ, vợ, chị gái của mi sẽ bị quân lính ta
làm nhục”.
Về phía mình, Khátgi-Murát cố tìm cách cứu thoát gia đình người thân để
thoát khỏi sự trói buộc trong cuộc chiến đấu với Samin bướng bỉnh. Vào
những ngày ấy, Khátgi-Murát đã nói: “Tôi bị thắt vào thòng lọng mà đầu
dây đằng kia là trong tay Samin”. Không thể nào nói đến bất cứ một hình
thức chuộc tiền nào. Khi Samin được biết rằng bộ hạ cũ của mình hy vọng
chuộc lại gia đình thì ông đã nói: “ Thêm vào mọi chuyện đó, chắc là
Khátgi-Murát đã bị điên rồi”.
Nhưng nếu Samin nắm đầu dây thắt thòng lọng nơi cổ Khátgi-Murát thì
Khátgi-Murát lại nắm được dây buộc mảnh dẻ nối thẳng vào trái tim Samin.
Sợi dây mảnh đó là Giamalútđin. Khátgi-Murát yêu cầu Vôrônxốp: “Hãy cố
