Trước mắt Giamalutđin hiện ra những dãy núi thân thuộc. Tuyết đang
tan, đá lở lăn từ trên núi xuống. Mây bay trên những dãy đôi thoai thoải.
Đaghextan mà anh đã quên lãng thuở nào nơi đất khách quê người bỗng
hiện về quanh anh. Và người mẹ vẫn hát, vẫn hát. Bà hát những bài ca mà
người ta hát khi con trai ra đời và khi người con trai ngã xuống, bài ca vẫn
còn lưu lại sau khi các con trai đã chết.
Và hát về Samin, về Khátgi-Murát, về Kazi-Mahômét, Gamzát - Bếch, về
chàng Khôsba dũng cảm, về Partu-Patimát, về thảm bại của Hoàng đế Iran,
về những người không trở về sau những trận tiến công.
Lửa trong lò đang leo lắt. Cả Đaghextan đang chìm trong ngọn lửa chiến
tranh. Giờ đây cả hai ngọn lửa này đang ánh lên trong đôi mắt của
Giamalutđin. Bài ca của mẹ đã làm trái tim anh xúc động. Tình yêu của một
người con với Mẹ Tổ quốc Đaghextan đã thức dậy, bùng cháy trong lòng
anh. Tình yêu ấy thôi thúc anh đứng vào hàng ngũ chiến đấu bên cạnh cha
mình.
- Mẹ ơi, chỉ đến bây giờ con mới trở về Đaghextan. Chỉ đến bây giờ con
mới gặp lại bố. Mẹ đem vũ khí lại cho con. Con là con trai của Samin. Con
không thể chết bên bếp lửa trong nhà. Mẹ hãy cho con đến nơi súng đang
rền nổ.
Thế đấy, bài ca của mẹ đã làm được điều mà cả kinh Côran, cả mệnh lệnh
của người cha cũng không làm nổi.
Nhưng đó chỉ là một chút bột phát của Giamalutđin thôi. Bà ca của mẹ đã
không thể làm tắt đi trong lòng anh những bài ca khác. Anh không thể quên
Pê téc bua, nơi mình đã lớn lên. Anh đã đọc cho những người dân
Đaghextan những câu thơ khó hiểu bằng thứ tiếng không ai hiểu được:
Tôi yêu sao công trình Pie Đại đế
Dáng thanh tao mà nghiêm nghị lạ lùng
Yêu sông Nêva đường bệ cuộn dòng
