CUỐN SÁCH
Từ “ Tiéh” trong tiếng Avar có hai nghĩa. Nghĩa thứ nhất là tấm da cừu,
nghĩa thứ hai là cuốn sách.
Người ta nói: “Mỗi người cần gìn giữ lấy đầu và chiếc mũ trên đầu”. Như
chúng ta đều biết, mũ thường làm bằng da cừu. Còn cái đầu của người miền
cao thì hàng trăm năm nay đã là cuốn sách chưa viết trong đó chứa đựng
tiếng nói, lịch sử, chuyện cổ tích, chuyện huyền thoại của chúng ta - nghĩa
là tất cả những gì nhân dân đã sáng tạo nên.
Hàng thế kỷ nay tấm da cừu đã sưởi ấm, gìn giữ cuốn sách chưa viết về
Đaghextan - đó là cái đầu của người miền cao.
Nhiều điều đã lưu truyền lại và giữ được đến ngày nay, nhưng cũng nhiều
điều thất lạc, biến mất trên đường đi, diệt vong, không bao giờ thấy lại.
Một số trang của cuốn sách này đã mất đi như những anh hùng nằm lại
ngoài chiến trận (mũ không thể ngăn cản được đạn bắn và kiếm chém), một
số trang khác thì mất đi như những kẻ bộ hành bất hạnh lạc đường, rơi vào
bão tuyết, kiệt sức, trượt xuống vực sâu bị tuyết vùi, bị dao đâm của kẻ
cướp.
Người ta vẫn nói: những gì bị quên và mất đi là những gì tốt đẹp, cao quý
nhất.
Bởi vì khi đang đọc một bài thơ bỗng bị quên mất một câu thì hình như
đó là câu thơ cần nhất.
Bởi vì khi nhớ lại con bò cái đã chết thì thường có cảm giác rằng chính
con bò đó cho nhiều sữa nhất và sữa của nó béo nhất.
Bố của Makhơmút đã đốt cả hòm bản thảo của con trai mình là nhà thơ.
Ông có cảm giác rằng chính những bài thơ ấy đã giết chết người con nông
nổi của mình. Bây giờ mọi người đều khẳng định rằng cái hòm ấy đã đựng
những bài thơ hay nhất của Makhơmút
