ĐAGHEXTAN CỦA TÔI - Trang 509

trên vai lúc nào cũng khoác cái túi hình quả bầu - một bên đựng sách, một
bên đựng bột mì rang. Phải nói rằng, khi trở về ông đã trở nên một người
giàu có. Suốt những tháng năm phiêu bạt đó đây, ông đã làm giàu thêm bao
nhiêu vốn hiểu biết của mình. Dạo ấy, trong buổi họp ngoài đình, dân làng
đã nói với ông: nếu anh đem tài năng và kiến thức của mình mà buộc vào cỗ
xe để kéo cỗ xe đi thì hành trình sẽ rất dài.
Và dân làng đã không nhầm. Tên tuổi bố tôi trở nên nổi tiếng. Nhiều
dòng thơ của ông đã lưu truyền khắp nơi như những câu thành ngữ, phương
ngôn.
Bố tôi viết rất nhiều, cả cho người lớn, cả cho trẻ con, cho những người
đến với cuộc đời và cho những người từ giã cuộc đời. Ông làm thơ, viết
trường ca viết kịch, viết ngụ ngôn, truyện cổ tích. Nét chữ của ông đều dặn,
bình thản. Ngôn ngữ của ông cũng vậy. Bản thân con người ông cũng vậy.
Hồi còn trẻ, ông luôn được đề nghị chép những tài liệu quan trọng như các
nghị quyết, các lời kêu gọi nhân dân. Ông đã viết bằng các thứ chữ: Ả Rập,
Latinh, Nga. Biết viết từ phải sang trái và từ trái sang phải.
Người ta hỏi ông:
- Sao lại viết từ trái sang phải?
- Bên trái là trái tim, bên trái là nhiệt hứng. Tất cả những gì yêu quý,
chúng ta đều áp lên ngực trái.
- Thế vì sao lại viết từ bên phải sang?
- Bên phải là sức mạnh của con người. Là tay phải. Khi nhắm bắn cũng
dùng mắt phải.
Đó tất nhiên là những lời nói đùa, nhưng việc học viết các thứ chữ khác
nhau ấy thì không phải chuyện đùa. Riêng về thơ thì hầu như bao giờ ông
cũng làm bằng tiếng mẹ Avar.
Có một số bài thơ làm bằng tiếng Ả Rập. Chủ yếu là những bài thơ rất
riêng tư. Không một ai trong gia đình có thể đọc được. Nhưng số lượng các
bài thơ ấy rất ít. Về nguyên tắc, ông chống lại thứ thơ như thế. Ông nói: