ĐẠI NAM LIỆT TRUYỆN - TẬP 3 - Trang 119

yên được đến nơi vậy. Cho nên trăm việc bỏ đều làm, muôn nước đều yên.
Đã yên đã trị, lo nghĩ càng cần, cho là muốn biết cho hết lẽ, cốt ở đọc sách,
thì sai mở kinh duyên; giúp đức không gì bằng gần người hiền, thà đặt ra
viện Tập hiền, nhà Trụ giám (128) là nơi rèn đúc nhân tài, thì chức Tế tửu,
Tư nghiệp phải chọn người; nhà học là nguồn gốc phong hóa, thì chức Đốc
học, Giáo thụ phải coi trọng việc tuyển lựa. Về việc đào tạo sĩ phu, thì phép
thi sửa lại rõ ràng, mở rộng cách dạy của thơ Vực bốc, Thanh ma (129). Về
việc cầu người hiền tài thì đặt ra chế khoa, rộng đường tuyển cử như quẻ
Phong quẻ Thái (130) đều là qua vượt cả xưa nay không đời nào hơn được.
Cho nên Đông Tây Nam Bắc không đâu là không thấm nhuần giáo hóa vậy.
Tốt đẹp lắm thay! Dù đến văn tứ của vua Nghiêu, sáng khắp bến cõi, văn
mạnh của vua Vũ đến khắp bốn biển, cũng chưa hơn được. Lại còn dốc chí
đào tạo, hết lòng chấn tác, bèn cử hành đến thăm nhà học, tỏ ra để ý đến
việc tôn thánh, trọng đạo Thích đạo Nho mà khuyên kẻ sĩ. Đến năm Giáp
Dần, mùa xuân, ngày Đinh, đến tế ở miếu Khổng Thánh, giảng sách ở nhà
Di Luân, chăm chăm đến lời truyền dạy: lòng tư dục thì khó giữ, lòng đạo
đức thì u vi, phải tinh túy, thuần nhất; sốt sắng đem ý nghĩa đạo đức thông
thường, chủ trương vào đây mà tỏ rõ nghĩa sâu xa, mở sáng cái lờ mờ của
tạo hóa, tỏ lộ lẽ huyền bí của thánh hiền, phân tích lời lờ mờ để dạy sĩ tử,
ban ơn huệ để khuyến khích nho thần. Đều là gốc ở thánh học cao minh, ơn
trời rộng rãi, thực là đạo làm vua, làm thầy rực rỡ đến đời xưa vậy. Tuy
Hán Minh Đế thăm nhà học, Tống Thái Tôn giảng học, cũng chưa đủ ví v.
Huống chi nước Nam ta Hùng Vương, Lạc Long đến giờ cũng chưa từng có
vậy Thần ngu dốt, ít học, nay gặp hội thái bình, tuy tài kém cỏi chẳng kịp
Hàn Dũ, Thạch Giới (131) mấy nhà, không dám đem chút kiến văn có được
thể nào mà trình bày được 1 phần trong cuốn muôn phần để nêu tỏ tiếng tốt
công sáng của hoàng thượng ta. Vậy cúi dập đầu lạy mà dâng tụng rằng:
Dịch nghĩa: Nghĩ:
Vua ta chịu mệnh trời, Nắm phù khế giữ quyền
Thông minh trí tuệ tự tính thế yên làm như thế,
Tẩm pháp trị pháp, Thánh trước thánh sau truyền nối,
Đức sáng nối đời trước, đức thuần nhất thấu đến trời.