ĐẠI NAM LIỆT TRUYỆN - TẬP 3 - Trang 330

Năm thứ 21, quyền Thự Tuần phủ Nam Ngãi. Khi Tri Phương vào từ biệt
trước sân xin đi. Vua dụ rằng: ngươi đến đấy phải trù tính làm công việc ở
Đà Nẵng, xây thêm pháo đài. Khi Phương đến tỉnh lị, xem xét hình thế, rồi
dâng sớ nói rằng: Đà Nẵng là nơi cương giới quan yếu, ở cõi biển, nên đặt
thêm đồn và đặt súng lớn, để làm phòng bị. Vua y lời, Phương sửa làm các
thuyền, chỉnh đốn việc tỉnh ị. Vua khen và thưởng cho kỷ lục một thứ, rồi
thăng Tả Tham tri bộ Công.
Năm Thiệu Trị thứ 1, Hộ lý Tổng đốc An Hà. Trước đây thổ phỉ phủ Ba
Xuyên, tỉnh An Giang nổi loạn. Nguyên Tổng đốc là Dương Văn Phong đi
đánh dẹp bị thua ở Sóc Chăn, nên vua đặc biệt chọn Phương để thay và
giao cho việc dẹp giặc. Khi Phương vào trước sân cáo từ xin đi. Vua uý lạo
rằng: khanh giữ lòng trung cẩn, chuyến đi này, không phải là trẫm đem việc
khó giao cho khanh đâu? Chính là trẫm muốn lấy việc ấy làm chỗ lập công
của khanh, và là chỗ khanh đền công trẫm đấy. Bấy giờ, khí nắng đang dữ,
vua chuẩn cho Phương được nghỉ tắm gội 2, 3 ngày, rồi tức thì khởi hành.
Tri Phương khi mới đến quân thứ, cùng với Chưởng vệ là Nguyễn Lương
Nhàn hội bàn, cho là quân ta mới đến, khí mạnh đang hăng, đánh là tất
được. Phương bèn lấy nghĩa khí kích khuyến quân sĩ ở quân môn, mọi
người đều ứng theo lời nói, xin hết sức cố chết để đánh. Bấy giờ mới ghép
vào đội ngũ, chia làm 3 đạo, đánh giặc ở Trà Tâm, Sóc Chăn, phá được
mấy trận liền. Tin báo thắng trận dâng lên, vua bảo rằng: kích lệ khí thế của
quân sĩ, làm hăng hái lớn oai thanh đều tiên, thực là Phương không phụ
lòng ta lựa chọn vậy. Thưởng cho quân công một cấp. Đến khi các đồn ở
sông thuộc hạt Hà Tiên bị đánh phá, nên đưa thư đến Ba Xuyên cầu viện.
Tri Phương ủy cho Lương Nhàn để binh đến tiếp viện; còn tự mình đem
biền binh đến ngay sông Vĩnh Tế, mà thông đường sông, đặt đồn đóng giữ,
để tin tức cùng thông nhau cho nghiêm việc phòng bị. Phương lại đánh phá
được giặc ở Tượng Sơn. Rồi đem quân về Ba Xuyên đốc đồng với Tôn
Thất Nghị tiến đánh Sóc Chăn, thừa cơ ban đêm đánh úp trại Thông của
giặc, được thắng trận to. Vua lại thưởng cho kim tiền. Có một hôm vua bàn
đến việc Trấn tập, báo phụ thần là Trương Đăng Quế rằng: Nguyễn Tri
Phương ở Ba Xuyên, thanh thế hơi lừng lẫy. Phương lại cùng với Nguyễn