rồi về thành thương giảng. Tên quan hai Khoanh dự bàn ước, rằng phải như
lời hắn muốn mới thôi. Bọn Trọng Hợp lấy làm khó, luôn mấy hôm chủ
trương bàn định chưa quyết, gặp lúc khâm sai là Nguyễn Văn Tường từ Gia
Định đi với tên Thống sứ Pháp là Phi Lặc (có tên gọi Hoắc Đạo Sinh) (18)
tới hội đồng bàn bạc đính ước giao lại thành. Trọng Hợp cùng với vài
người đi theo, đáp phụ chiếc tàu thủy tới nhận tỉnh Ninh Bình và ủy thác
trước cho viên án sát mới là Trương Gia Hội tới Bắc Ninh gọi lính rồi
chuyển tới cùng phụ thuộc coi giữ. Vừa khi đi thời quân Bắc Ninh chưa tới
mà phái viên người Pháp đã giao thành rồi đi, còn nguyên lính mộ vài
nghìn người mà phái viên Pháp đã mộ, còn đứng đầy khắp ngoài thành. Họ
thấy một mình Trọng Hợp cưỡi ngựa tới, đều nhìn nhau ngơ ngác. Trọng
Hợp tuyên dụ uy đức của triều đình, họ mới chút yên, xin cùng giữ thành.
Khi quân Bắc Ninh tới, đều tản mát quay về. Trọng Hợp lại xin cẩn thận
lựa chọn quan lại có tài năng để vỗ yên dân chúng. Trọng Hợp ở vừa đủ
một tuần (12 hôm), chuyển làm Tuần phủ Nam Định, Hộ lý Định An Tổng
đốc; Hợp cho nơi ấy đất thì trọng mà tư cấp lại việc dâng sớ xin cho người
khác thay, vua dụ rằng: "Nhà ngươi khi còn làm Kinh triệu, ta nghe được
lòng dân, nên cố gắng cùng với người đồng sự chấn chỉnh lại mọi việc mới
xứng lựa cất lên".
Trọng Hợp bèn tâu nói: "Về vùng Nam, sông bể dài suốt mà đất vừa rộng
vừa mặn, dẫu không có vật sản phì nhiêu, nhưng ruộng đất gấp nhiều phải
lấy cung cấp cho các nơi. Nay mới bắt đầu hoàn phục, việc sửa sang khó
khăn. Vâng lời dụ chỉ, cốt ở vỗ yên khiến binh dân sớm có hy vọng yên ổn
tụ họp, nhưng vì quân phí ở Bắc biên chưa tỉnh giảm, nhân viên nông
nghiệp gấp việc đạc điền. Vết thương tàn tệ hãy còn, nếu không được
khoan cho giả hạn khó mong sinh sống; vả Nam hạt thực là một ngoại hộ ở
Bắc Kỳ, ngày ước cùng với ngoại quốc giao hội không nên, không bày tỏ
hình thế. Vùng Sơn Bắc (19) ở vào thượng du dễ mạnh lên, còn vùng Nam
hạt (20) thuộc vào hạ du là nơi xung yếu, không có rừng núi hiểm trở chỉ
cậy có binh lực thôi. Từ khi gọi bắt lính nhiều nơi, lính đã không tập luyện
sẵn sàng, lại dân gian làng mạc sinh sống chưa yên, tình quân càng thấy
