Xuân Ôn lúc trẻ thông minh. Khi chưa đỗ, nhà không sẵn sách để học từng
phải đến nhà người học chung, hoặc mượn sách về, chỉ đọc một lượt là
thuộc. Làm văn thì hễ cầm đến bút là xong. Có khi làm văn về một đầu đề,
làm đến 5, 6 thể mà cấu tứ đều khác nhau và đều tuyệt hay.
Tính thích làm văn gà cho người. Ở phủ huyện hàng năm đến ngày rỗi mở
kỳ thi khảo khóa, Xuân Ôn thường mang học trò đi theo, làm một cái lều
lớn, ngồi ở giữa, hơn chục học trò ngồi quanh bên phải bên trái. Rồi Xuân
ôn ệng cứ đọc suốt bài nọ, lại bắt đầu đến bài kia, người ta lấy làm kỳ như
có sẵn bài nháp ở trong bụng. Đến khi ra làm quan, làm việc công bằng
ngay thẳng, đến đâu cũng có tiếng tốt, cho nên sau khi đổi đi, người ta nhớ
tiếc. Con là: Xuân Hải, đỗ tú tài; Xuân Vịnh, cử nhân.
Hoàng Hữu Thường
Người Hương Thủy, Thừa Thiên, đỗ tiến sĩ Tự Đức năm thứ 28 (1875). Do
chân Hàn lâm đi thự Tri phủ, vào làm Viên ngoại lang Cơ mật viện, thăng
Nội các tham biện, rồi chuyển sang Binh bộ biện lý, Tham biện Thương
bạc sự vụ.
Năm thứ 35 (1882), quan Đại Pháp đánh vỡ tỉnh thành Hà Nội, Hữu
Thường theo cùng với Khâm sai Trần Đình Túc đến nơi lấy lại thành lời
lĩnh Bố chính sứ Hà Nội, sau lại đổi bổ thị lang sung biện Các vụ.
Năm thứ 36 (1883) phế đế lập lên, trấn Hải thành thất thủ. Sau khi lại giảng
hòa, được sai làm Định ước tham biện chuyên Chưởng văn thư sự vụ.
Bấy giờ ở Bắc kỳ sau khi hữu sự, lòng người ngờ sợ, trộm giặc nổi lên tứ
tung. Sứ thần Pháp xin phái viên chức giỏi giang mau đến xử trí. Triều đình
cử Đoàn Văn Hội và Hữu Thường. Thường được thăng thự Tham tri Lại bộ
sung Phó khâm sai đại thần, cùng với Văn Hội đến bàn định về việc thuế lệ
khai mỏ. Khi trở về, bổ sang Hộ bộ. Khi Cảnh Tôn Thuần hoàng đế bắt đầu
lên nối ngôi, được bạt Công bộ Thượng thư. Năm thứ 3 (1888) cho thự hiệp
