biện đại học sĩ. Hữu Thường cố từ không được. Liền dâng sớ nói: Vương
chế nói rằng: "Nước không có tích luỹ 6 năm thời là cần cấp; nước không
có tích luỹ 3 năm thời cho là nước không ra nước nữa". Cho nên việc tích
trữ là chính sách lớn của nước, nên suy tính kỹ mà dự phòng trước.
"Kinh sư là nơi trọng địa, quan lại, binh lính tụ tập đông số chi phát khá
nhiều. Thừa Thiên số thóc thuế ít, không đủ dùng trong một hạt mình, đồng
niên chi phí toàn nhờ ở Nam, Bắc hai kỳ. Những năm trước, Bắc Kỳ chở
thóc gạo về nộp kinh mỗi năm đến 15 vạn hộc, phương, Thanh Hóa chở
đến 15 vạn hộc, phương, Nghệ An chở đến 4, 5 vạn hộc, phương. Ngoài số
đó lại có gạo cước giá, gạo phụ hao chở đến bán ra, con số cũng nhiều. Cho
nên hạt gạo được lưu thông, mỗi phương giá tiền chỉ 3,4 quan, mà giữa khi
gặp lúc mùa màng kém, dân gian còn có tình trạng ngặt nghèo. Huống nay
số thóc Bắc kỳ phải chở đến đã cho chiết nộp bằng tiền mà lương bổng
quan lại binh lính lại hậu hơn trước; lại, các tỉnh từ Thanh Hóa trở về phía
Nam, sau cơn binh hỏa, 10 nhà thì 9 nhà không, số nhập năm nay không đủ
cung số xuất, nên gần đây các tỉnh xin vay, xin miễn thuế, luôn luôn kêu hết
ăn. Số hiện dự trữ ở kho Kinh chỉ còn có thể chi được 1 năm mà thôi, có
xuất mà không nhập, tình hình tích lũy công và tư thật đáng buồn. Nếu
không dự trữ tính trước mà chỉ trông ở sự vận tải của hiệu Khách Công
Xương, thảng hoặc gặp khi sóng gió, không thông đồng thời sự chi dụng
của nhà nước lấy vào đâu? Tuy hiện nay có tàu thủy chở gạo đến bán, có
thể đổi chác với họ được, phải cái dân gian tiêu thụ không nhiều, nhà nước
thời cũng chưa mua trữ cho nên số gạo chở đến cũng ít. Huống bọn lái
buôn lắm mánh khóe. Nếu có chở đến cũng thừa cơ lúc mình thiếu ăn, cố
tình kìm hãm để lấy lãi nhiều. Như thế mà mong cho nước có lương thừa,
dân không sắc đói, tưởng cũng là chuyện khó.
"Vậy nay xin đặt ra Kinh mễ cục, bất cứ ai xin lĩnh (thầu), thì họ xuấtốn ra,
nhà nước chỉ phát bằng cho để tiện thông thương. Chở đến, bất cứ nhiều
hay ít, cho phép được đem bán cho dân. Còn thừa bao nhiêu, nhà nước sẽ
chiếu giá thị trường mà thu mua. Rồi quan, quân lĩnh lương, đến ngay tại
