Tự là Ngô Học. Tổ tiên là người Trung Quốc, trước lánh sang nước Nam,
làm nhà ở An Phúc, Bình Thuận (nay thuộc đạo Ninh Thuận).
Trác Chi là người khảng khái, cùng với anh đi trọ học, có tiếng hay chữ.
Khoảng năm Tự Đức, Nam Kỳ có cáo cấp Trác Chi hăng hái bỏ học, bảo
người anh rằng: "Nay chốn biên giới xa hữu sự, có thể không nghĩ gắng
chút công lao ư?" Bèn cùng nhau đều đi quân thứ Biên Hòa theo sai phái.
Rồi tiết thứ khuyến quyên tiền bạc và bỏ của nhà ra mua sắm súng ống,
lương thực để giúp quân. Lại mộ dân khẩn ruộng, thiết lập ra Ninh căn hộ.
Quan quân thứ tâu lên, thưởng Trác Chi hàm Thất phẩm văn giai, Bảo Phác
hàm Chánh bát phẩm văn giai, để khuyến khích những người có lòng ham
điều nghĩa. Năm thứ 22 (1869), Trác Chi được do hàm thất phẩm đổi bổ tư
vụ nha điển nông, lâu rồi thăng thụ đồng tri, lĩnh Tri phủ Diên Khánh, có
lòng thanh liêm, chính trực, được dân ca tụng. Sau rồi can về việc chậm
báo vụ cướp, phải đổi đi chủ sự quyền sung Thương cục viên ngoại lang
tỉnh Bình Thuận. Chưa bao lâu chuyển sang giám lâm kho tỉnh. Phàm
những thói cũ người giữ kho đòi (tiền) khoán lệ, nhất thiết không tiêm
nhiễm. Năm đầu Đồng Khánh (1886) mắc bệnh về rồi mất năm 59 tuổi.
Trịnh Văn Diệm
Người Hoằng Hóa, Thanh Hóa, gia thế vốn giàu có. Diệm từ nhỏ đọc sách,
đỗ tường sinh, tính khiêm tốn, cẩn thận, ưa bố thí, ngày thường, thường chu
cấp người khi quẩn bách, trong ấp đến quá nửa người nhờ vả mà có ăn,
người ta đều ca tụng công đức. Phàm việc nghĩa cử đều ra sức tán thành, dù
tốn nhiều cũng không tiếc và làm việc nghĩa không biết chán nản. Gặp việc
binh nổi dậy năm Bính tuất, Văn Diệm tính kế giữ cho toàn vẹn hương
thôn, chúng ép không chịu theo, nên hai cha con đều bị giết. Hồi đấu niên
hiệu Thành Thái được tặng Hàn lâm viện đãi chiếu. Con trưởng là Kỳ đỗ
hương tiến.
Lê Mậu Chu
