thân thể bị hoại diệt. Nhiều khi học phái này một cách trừu tượng đề cập
đến đức Phật và Pháp của Ngài (dhamma) là một, nhưng không có ẩn ý
siêu hình nào. Nhưng chính những đề cập này đã là một dịp cho phái Nhất
thế hữu bộ và Ðại thừa giời thiệu và phát triển quan điểm dhammakàya
(Pháp thân).
Các nhà Nhất thế hữu bộ bắt đầu bàn luận đến vấn đề Kàya của đức Phật,
nhưng chỉ có phái Ðại chúng bộ mới đi sâu vào vấn đề một cách hăng hái
và mở đường cho những cuộc biện luận của các nhà Ðại thừa.
Những nhà Ðại thừa đầu tiên mà giáo lý phần lớn được tìm thấy trong tập
Astasàhasrikà Prajnàpàramità (Bát nhã Ba-la-mật bát thiên tụng) với học
phái của Ngài Long Thọ đã quan niệm có hai thân: (I) Rùpa hay
Nirmànakàya (Sắc thân hay Hóa thân), tức gồm những thân thô hay tế chỉ
chúng cho các loài hữu tình. (II) Dharmakàya (Pháp thân) dùng theo hai
nghĩa, một là chỉ cho pháp uẩn, tổng hợp các pháp Phật dạy khiến một
người trở thành Phật. Nghĩa thứ hai là nguyên tắc siêu hình bao trùm vạn
pháp (Tathatà = chân như).
Học phái Yogàcàra phân biệt thô sắc thân và tế sắc thân, gọi thô sắc thân là
Rùpakàya hay Nirmànakàya và gọi tế sắc thân là Sambhogakàya (Thọ dụng
thân). Tập Lankàvatàra đại diện cho giai đoạn sơ khởi của quan điểm
Yògacàra, gọi Sambhogakàya là Nisyandabuddha (đẳng lưu Phật), hay
Dharmatà-nisyadabuddha (Pháp tánh đẳng lưu Phật hay đức Phật do
Dhamatà tạo ra). Tập Sutrà lankàra (6) dùng danh từ Sambhogakàya thay
cho danh từ Nisyanda buddha và danh từ Svàbhàvikakàya (tự tánh thân)
thay cho dharmakàya. Trong tập Abhisamayàlankàrakàrikà và tập
Pancavimsatisàhasrikà, Prajnàpàramità được kiết tập lại, Sambhogakàya
chỉ cho thân thanh tịnh mà các đức Phật dùng để thuyết pháp cho hàng Bồ-
tát và Dharmakàya chỉ cho thân thanh tịnh nhờ sự thực hành các Bồ đề
phần và các pháp khác để thành Phật. Ðối với Dharmakàya siêu hình,
những vị này dùng danh từ Svàbhàva hay Svàbhàvikakàya (tự tánh thân)
