hóa. Có lẽ vì vua A-dục ưa thích đời sống lý tưởng của một cư sĩ hơn đời
sống thoát tục của một tu sĩ nên các tu sĩ đạo Phật tìm cách phổ thông hóa
đạo Phật và nhờ vậy chúng ta có một nền văn học Jàtaka và Avadàna rất
phong phú.
Truyền thuyết của tập Mahàvamsa về vai trò vua A-dục trong đệ tam kiết
tập với Moggaliputta Tissa, và sự đặc phái của sứ giả truyền giáo đến nhiều
địa điểm tại Ấn Ðộ đang chờ đợi sự minh chứng. Rất có thể có một kỳ kiết
tập riêng của học phái Thương tọa bộ được triệu tập với sự lãnh đạo của
Moggaliputta Tissa trong thời đại vua A-dục và những hoạt động tích cực
để truyền bá đạo Phật ở trong và ngoài xứ Ấn Ðộ (47), với sự ghi chép có
màu sắc đặc biệt của tập Mahàvamsa. Cũng một nhận xét tương tự, chúng
ta nên xem các truyền thuyết về hai vị cố vấn tôn giáo cho vua A-dục, Ngài
Upagupta và Ngài Moggaliputta Tissa. Vua A-dục, một vị Vua không thiên
vị, đối xử bình đẳng với những Phật tử và không phải Phật tử. Trong trường
hợp này, tự nhiên Ngài không ủng hộ một học phái này chống lại một học
phái khác. Các vị Thượng tọa bộ và Nhất thế hữu bộ liên hệ tên của Ngài
với những vị Tổ sư lãnh đạo, với mục đích quan trọng hóa học phái của
mình. Như vậy thật là vô ích, mọi cố gắng chứng minh Upaguputa và
Moggaliputta Tissa là một, như Smith và một số học giả đã làm (48).
Chúng ta có thể tin tưởng chấp nhận truyền thuyết của Mahàvamsa, nói
rằng trong thời đại vua A-dục, đạo Phật được truyền bá đến các nước
Kashmira Gandhàra, Mahisamandala, Vanavàsì, Yona, Mahàrattha,
Himavanta Padesa, Suvannabhùmì và Lankàdìpa (49).
Sự nghiệp của phái Ðại chúng bộ
Nếu chúng ta tìm đuợc các tài liệu của phái Ðại chúng bộ, chúng ta sẽ được
biết thêm nhiều về sự truyền bá đạo Phật trong giai đoạn này. Rất có thể tài
liệu chữ Hán về Luật tạng Ðại chủng bộ, chứa chấp nhiều tin tức quan
trọng, nhưng hiện chúng ta chưa biết gì về những tài liệu này. Vì không có
một truyền thuyết nào của Ðại chúng bộ, nên chúng ta không có những tin
