[20b] Vua mưu tài đánh giỏi, làm nên công tái tạo, đứng đầu các vua.
Họ Ngô, tên húy là Quyền, người Đường Lâm
224
, đời đời là nhà quý tộc.
Cha là Mân làm chức châu mục ở bản châu. Khi vua mới sinh có ánh sáng
lạ đầy nhà, trạng mạo khác thường, có 3 nốt ruồi ở lưng, thầy tướng cho là
lạ, bảo có thể làm chủ một phương, nên mới đặt tên là Quyền. Đến khi lớn
lên, khôi ngô, mắt sáng như chớp, dáng đi thong thả như hổ, có trí dũng,
sức có thể nâng được vạc; làm nha tướng của Dương Đình Nghệ, được
Đình Nghệ gả con gái và cho quyền quản Ái Châu. Đến đây giết Kiều Công
Tiễn, tự lập làm vương, đóng đô ở Loa Thành.
Kỷ Hợi, năm thứ 1 [939], (Tấn Thiên Phúc năm thứ 4). Mùa xuân, vua bắt
đầu xưng vương, lập Dương thị làm hoàng hậu, đặt trăm [21a] quan, chế
định triều nghi phẩm phục.
Giáp Thìn, năm thứ 6 [944], (Tấn Tề Vương Trọng Quý, Khai Vận năm thứ
1). Vua mất.
Lê Văn Hưu nói: Tiền Ngô Vương có thể lấy quân mới họp của nước Việt
ta mà đánh tan được trăm vạn quân của Lưu Hoằng Tháo, mở nước xưng
vương, làm cho người phương Bắc không dám lại sang nữa. Có thể nói là
một lần nổi giận mà yên được dân, mưu giỏi mà đánh cũng giỏi vậy. Tuy
chỉ xưng vương, chưa lên ngôi đến, đổi niên hiệu, nhưng chính thống của
nước Việt ta, ngõ hầu đã nối lại được.
Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Tiền Ngô [Vương] nổi lên không chỉ có công
chiến thắng mà thôi, việc đặt trăm quan, chế định triều nghi phẩm phục, có
thể thấy được quy mô của bậc đế vương. Nhưng hưởng [21b] nước không
được lâu, chưa thấy hiệu quả trị bình, đáng tiếc thay !
Dương Tam Kha
Cướp ngôi 6 năm.
Tam Kha là anh (có sách chép là em) của Dương hậu, là gia thần của Tiền
Ngô Vương, tiếm xưng là Bình Vương
225
.
Ất Tỵ, [945], (Dương Tam Kha năm thứ 1, Tấn Khai Vận năm thứ 2). Lúc
trước, Tiền Ngô Vương bệnh nặng, có di chúc giao cho Tam Kha giúp rập
cho con. Khi Vương mất, Tam Kha cướp ngôi. Con trưởng của Ngô Vương
