nhiều tác giả
Đại Việt Sử Ký Toàn Thư
Bản Kỷ Tục Biên Q4
Vua Lê chúa Trịnh (1600 - 1619)
[1a]
K ỷ H o à n g T r i ề u N h à L ê
Kính Tông Huệ Hoàng Đế
Thành Tổ Triết Vương2799
Tên húy là Duy Tân, là con thứ vua Thế Tông. Mẹ là hoàng thái hậu Ý Đức
họ Nguyễn người xã Duy Tinh, huyện Thần Lộc2800 . Vua ở ngôi 20 năm,
thọ 32 tuổi. Vua nối thể thống, giữ nghiệp đã thành, nhờ sức nhà Chúa,
bình định bọn phản nghịch, thân đưa đến cảnh thái bình. Nhưng lầm nghe
mưu gian ngầm bội bạc người sư phó không được, phải chết ở chốn lưu
đày2801 . Nhưng nối giữ nghiệp, lòng tôn trọng tin theo không thể chê
trách, [chúa] là ông ngoại, nắm chính quyền, tình nghĩa khuông phò lại
càng dốc hết, có quyền biến mà không bỏ mất đạo thường. Càng thấy rõ cái
đức tuyệt vời của nhà Chúa.
Canh Tý, Thận Đức năm thứ nhất [1600], (từ tháng 10 trở về sau là Hoằng
Định năm thứ nhất. Minh Vạn Lịch năm thứ 28).
Mùa xuân, lập bà phi họ Trịnh [1b] làm hoàng hậu2802 . Bà là con gái của
Bình An Vương [Trịnh Tùng]2803 .
Tháng 4, ngày 27 tướng thuỷ quân là Kế quận công Phan Ngạn, Mỹ quận
công Bùi Văn Khuê, Tráng quận công Ngô Đình Nga, làm phản ở Sơn
Nam. Sai thái uý Nguyễn Hoàng đem quân đi đánh. Hoàng trốn đi2804 .
Tháng 5, ngày 7, xa giá đến Thanh Hoa. Hoàng lúc mới từ Thuận Hoá vào
chầu2805 , nhiều lần được sai đi chinh phạt, cha con cùng gắng sức, hoàn
toàn không có ý gì khác. Bọn bất lương thường cho rằng ông có công lớn,
dễ bị nghi ngờ đố kỵ, mà kích động, và cho rằng Hoành Sơn là nơi xa xôi
hiểm trở để xúi bẩy, chí của Hoàng bèn thay đổi. Vì cớ bọn Phan Ngạn ba
tướng đều là bộ hạ ngầm dụ dỗ làm phản. Chúa đang bàn đánh dẹp, Hoàng
xin đi, chúa bằng lòng. Hoàng bèn cùng với con trai thứ năm là Thuỵ quận
