dũng, chắc thế nào cũng làm được việc, bèn giao cho cai quản 1 nghìn quân
sĩ, thăng dần đến chức Thập đạo tướng quân điện tiền đô chỉ huy sứ. Đến
đây thay họ Đinh làm vua, đóng đô ở Hoa Lư.
[14a] Tân Tỵ, Thiên Phúc ] năm thứ 2 [981] , (Tống Thái Bình Hưng Quốc
năm thứ 6, xét các bản chép niên kỷ các triều đều ghi năm này là năm
Thiên Phúc thứ 1, nay sửa lại ). Mùa xuân, tháng 2, Hầu Nhân Bảo, Tôn
Hoàng Hưng đến Lạng Sơn, Trần Khâm Tộ đến Tây Kết, Lưu Trừng đến
sông Bạch Đằng
284
. Vua tự làm tướng đi chặn giặc, sai quân sĩ đóng cọc
ngăn sông Chi Lăng
285
. Vua sai quân sĩ trá hàng để dụ Nhân Bảo, đem
chém. Bọn Khâm Tô. nghe tin quân thủy thua trận, dẫn quân về. Vua đem
các tướng danh, quân của Khâm Tộ thua to, chết đến quá nửa, thây chết đầy
đồng, bắt được tướng giặc là Quách Quân Biện, Triệu Phụng Huân đem về
Hoa Lư. Từ đó trong nước rất yên. Bầy tôi dâng tôn hiệu là Minh Càn Ứng
Vận Thần Vũ Thăng Bình Chí nhân quảng Hiếu Hoàng Đế.
Lê Văn Hưu nói: Lê Đại Hành giết Đinh Điền, bắt Nguyễn Bặc, tóm Quân
Biện [14b], Phụng Huân dễ như lùa trẻ con, như sai nô lệ, chưa đầy vài
năm mà bờ cõi định yên, công đánh dẹp chiến thắng dẫu là nhà Hán, nhà
Đường cũng không hơn được. Có người hỏi: Đại Hành với Lý Thái Tổ ai
hơn? Thưa rằng: Kể về mặt trừ dẹp gian trong, đánh tan giặc ngoài, làm
mạnh nước Việt ta, ra oai với người tống thì Lý Thái Tổ không bằng Lê Đại
Hành có công lao gian khổ hơn. Nhưng về mặt tỏ rõ ân uy, lòng người suy
tôn, hưởng nước lâu dài, để phúc cho con cháu thì Lê Đại Hành không bằng
Lý Thái Tổ lo tính lâu dài hơn. Thế thì Lý Thái Tổ hơn ư ? Đáp: Hơn thì
không biết, chỉ thấy đức của họ Lý dày hơn họ Lê, vì thế nên nói theo họ
Lý.
Sử Thần Ngô Sĩ Liên nói: Tam cương là đạo thường của muôn đời, không
thể một ngày [15a] rối loạn. Khi Đại Hành giữ chức nhiếp chính, Vệ
Vương tuy còn nhỏ nhưng vẫn là vua, thế mà Đại Hành tự xưng là Phó
Vương, rắp tâm làm điều bất lợi. Đạo làm tôi không được rắp tâm, rắp tâm
thì ắt phải giết. Đó là phép của sách Xuân Thu, người người điều được nêu
lên mà thi hành. Nguyễn Bặc, Đinh Điền sao có thể nhẫn tâm điềm nhiên
