Can
362
là người hiền hết lòng trung [31a]có sức can ngăn mà đều bị giết, vì
thế mất nước một cách đột nhiên. Đời sau n hững vua thích giết người như
Tôn Hạo
363
nước Ngô cũng nhiều, cuối cùng đều diệt vong cả. Ngọa Triều
không những chỉ thích giết người, lại còn oán vua cha không lập mình làm
thái tử, đánh đau người Man, cho họ kêu gào, nhiều lần phạm húy cha mà
lấy làm thích, thật quá tệ. Mất nước mau chóng, há phải không do đâu mà
ra?
Lại xét Trung Tông và Ngọa Triều, đều không chép việc tang lễ, đó là do
sử cũ bị thiếu, há dám coi vua như là Di Địch mà không chép việc tang đâu.
Tháng ấy, ngày Qúy Sửu, Lý Công Uẩn tự lập làm vua. Trước đây ở hương
Diên Uẩn, châu Cổ Pháp
364
có cây gạo bị sét đánh, người hương ấy xem kỹ
dấu sét đánh thấy có chữ: "Thụ căn điểu điểu, mộc biểu thanh thanh, hòa
đao mộc lạc, thập bát tử thành, đông a nhập địa, mộc dị tái sinh, chấn cung
kiến nhật, đoài cung ẩn tinh, lục thất niên gian, thiên hạ thái bình" (Gốc cây
thăm thẳm, ngọn cây xanh xanh, cây hòa đao rụng, mười tám hạt thành,
cành đông xuống đất, cây khác lại sinh, đông mặt trời mọc, tây sao náu
hình, khoảng sáu bảy năm, thiên hạ thái bình). Sư Vạn Hạnh tự đoán riêng
rằng: "Thụ căn điểu điểu", chữ căn nghĩa là gốc, gốc tức là vua, chữ điểu
đồng âm với yểu, nên hiểu là yếu. "Mộc biểu thanh thanh", chữ biểu nghĩa
là ngọn, ngọn tức là bề tôi, chữ thanh âm gần giống với chữ thanh nghĩa là
thịnh; Hòa , đao, mộc [ghép lại] là chữ Lê; Thập, bát, tử là chữ Lý; Đông A
là chữ Trần; nhập địa là phương Bắc vào cướp: "Mộc dị tái sinh" là họ Lê
khác lại sinh ra. "Chấn cung kiến nhật", chấn là phương Đông, kiến là mọc
ra; nhật là thiên tử. "Đoài cung ẩn tinh", "đoài" là phương tây, "ẩn" cũng
như lặn, "tinh" là thứ nhân. Mấy câu này ý nói là vua thì non yểu, bề tôi thì
cường thịnh, họ Lê mất, họ Lý nổi lên, thiên tửở phương đông mọc ra thì
thứ nhân ở phương tây lặn mất, trải qua 6, 7 năm thì thiên hạ thái bình
365
.
Vạn Hạnh mới bảo Lý Công [32a] Uẩn rằng: "Mới rồi tôi thấy chữ bùa sấm
kỳ lạ, biết họ Lý cường thịnh, tất dấy lên cơ nghiệp. Nay xem trong thiên
hạ người họ Lý rất nhiều, nhưng không ai bằng Thân vệ là người khoan thứ
nhân từ được lòng dân, lại đang nắm binh giữ quyền trong tay, đứng đầu
