Ất Mão, [ Thái Ninh] năm thứ 4 [1075], (Tống Hy Ninh năm thứ 8). Mùa
xuân, tháng 2, xuống chiếu tuyển Minh kinh bác học và thi Nho học tam
trường. Lê Văn Thịnh trúng tuyển, cho vào hầu vua học.
Vương An Thạch nhà Tống cầm quyền, tâu [với vua Tống] rằng nước ta bị
Chiêm Thành đánh phá. Quân còn sót lại không đầy vạn người, có thể dùng
kế chiếm lấy được. Vua Tống sai Thẩm Khởi, và Lưu di làm tri Quế
Châu
528
ngầm dấy binh người Man động
529
, đóng thuyền bè, tập thủy
chiến, cấm các châu huyện không được mua bán với nước ta. Vua biết tin,
sai Lý Thường Kiệt, [8b] Tông Đản đem hơn 10 vạn binh đi đánh. Quân
thủy, quân bộ đều tiến
530
. Thường Kiệt đánh các châu Khâm, Liêm; Đản
vây châu Ưng, Đô giám Quảng Tây nhà Tống là Trương Thủ Tiết đem
quân đến cứu. Thường Kiệt đón đánh ở cửa ải Côn Lôn (nay là phủ Nam
Ninh, tỉnh Quảng Tây của nhà Minh) phá tan được, chém Thủ Tiết tại trận.
Tri Ưng châu là Tô Giám cố thủ không hàng. Quân ta đánh đến hơn 40
ngày, chồng bao đất trèo lên thành. Thành bèn bị hạ. Giám cho gia thuộc 36
người chết trước, chôn xác vào hố, rồi châm lửa tự đốt chết. người trong
thành cảm ân nghĩa của Giám, không một người nào chịu hàng, giết hết
hơn 5 vạn 8 nghìn người, cộng với số người chết ở các châu Khâm, Liêm
thì đến hơn 10 vạn. Bọn Thường Kiệt bắt sống người ba châu ấy đem về.
Vua Tống truy tặng Giám là Phụng quốc quân tiết độ sứ, thụy là Trung
Dũng, cho một khu nhà lớn ở kinh thành, 10 khoảnh ruộng tốt cho thân tộc
[9a] 7 người làm quan, cho con là Nguyên chức Cáp môn chi hậu.
Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Nhà Tống cho Tô Giám thụy là Trung Dũng cũng
đủ nêu rõ sự trung dũng của Lý Thường Kiệt, há có thể xem như hạng Túc
Sa
531
đâu?
Mùa thu, tháng 8, ngày mồng 1 Canh Dần, nhật thực.
Sai Lý Thường Kiệt tổng lĩnh các quân đi đánh Chiêm Thành, không thắng
được. Thường Kiệt bèn họa địa đồ hình thế núi sông của ba châu Bố Chính,
Địa Lý, Ma Linh rồi về. Đổi châu Địa Lý làm châu Lâm Bình, châu Ma
Linh là châu Minh Linh, chiêu mộ dân chúng đến đấy ở. Cho Thường Kiệt
làm Thái úy.
