Mùa đông
51
, tháng 10, mặt trời, mặt trăng đều sắc đỏ. Tháng 12, sắc mặt
trời đỏ tía, năm sao đi ngược chiều ôm lấy chòm sao Thái Vi; mặt trăng đi
xuyên vào Thiên Đình (Thiên Đình tức là 10 ngôi sao cung viên Thái Vi ở
góc hữu sao Long Tinh, ở khoảng sao Dực sao Chẩn; ấy là cung của thiên
tử; tòa của ngũ đế).
Mùa xuân, tháng giêng, vua Hán băng.
Nhâm Dần, năm thứ 69 [139 TCN], (Hán Vũ Đế Triệt, Kiến Nguyên năm
thứ 2). Mùa xuân, tháng giêng, ngày 30, nhật thực. Mùa hạ, tháng 4, có sao
to bằng mặt trời mọc ban đêm.
Quý Mão, năm thứ 70 [138 TCN], (Hán Kiến Nguyên năm thứ 3). Mùa thu,
tháng 7, sao Chổi mọc ở phía tây bắc. Tháng 9, ngày 30, nhật thực.
Giáp Thìn, năm thứ 71 [137 TCN], (Hán Kiến Nguyên, năm thứ 4). Vua
băng, thụy là Vũ Đế. Cháu là Hồ lên nối ngôi. (Về sau, nhà Trần [8a]
phong là Khai Thiên Thể Đạo Thánh Vũ Thần Triết Hoàng Đế).
Lê Văn Hưu nói: Đất Liêu Đông không có Cơ Tử thì không thành phong
tục mặc áo đội mũ [như Trung Hoa], đất Ngô Cối không có Thái Bá thì
không thể lên cái mạnh của bá vương. Đại Thuấn là người Đông Di nhưng
là bậc vua giỏi trong Ngũ Đế. Văn Vương là người Tây Di mà là bậc vua
hiền trong Tam Đại. Thế mới biết người giỏi trị nước không cứ đất rộng
hay hẹp, người Hoa hay Di, chỉ xem ở đức mà thôi. Triệu Vũ Đế khai thác
đất Việt ta mà tự làm đế trong nước, đối ngang với nhà Hán, gửi thư xưng
là "lão phu", mở đầu cơ nghiệp đế vương cho nước Việt ta, công ấy có thể
nói là to lắm vậy. Người làm vua nước Việt sau này nếu biết bắt chước Vũ
Đế mà giữ vững bờ cõi, thiết lập việc quân quốc, giao thiệp với láng giềng
phải đạo, giữ ngôi bằng nhân, thì gìn giữ bờ cõi được lâu dài, người
phương Bắc không thể [8b] lại ngấp nghé được.
Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Truyện [Trung Dung] có câu: "Người có đức lớn
thì ắt có ngôi, ắt có danh, ắt được sống lâu". [Vũ] Đế làm gì mà được như
thế? Cũng chỉ vì có đức mà thôi. Xem câu trả lời Lục Giả thì oai anh vũ
kém gì Hán Cao. Đến khi nghe tin Văn Đế đặt thủ ấp trông coi phần mộ tổ
tiên, tuế thời cúng tế, lại ban thưởng ưu hậu cho anh em, thì bấy giờ vua lại
