về văn chương và chính sự, bởi vì ông có tài mưu lược, anh hùng, lại một
lòng giữ gìn trung nghĩa vậy. Xem như khi Thánh Tông vờ bảo Quốc Tuấn
rằng: "Thế giặc như vậy, ta phải hàng thôi". Quốc Tuấn trả lời: "[Bệ hạ]
chém đầu tôi trước rồi hãy hàng". Vì thế, đời Trùng Hưng, lập nên công
nghiệp hiếm có. Tiếng vang đến giặc Bắc, chúng thường gọi ông là An
Nam Hưng Đạo Vương mà không dám gọi tên. Sau khi mất rồi, các châu
huyện ở Lạng Giang hễ có tai nạn bệnh dịch, nhiều người cầu đảo ông. Đến
nay, mỗi khi [11b] đất nước có giặc vào cướp, đến lễ ở đền ông, hễ tráp
đựng kiếm có tiếng kêu thì thế nào cũng thắng lớn.
Quốc Tuấn từng soạn sách Binh gia diệu lý yếu lược để dạy các tỳ tướng,
dụ họ rằng bài hịch như sau:
"Ta từng nghe, Kỷ Tín đem mình chết thay, cứu thoát cho Cao Đế; Do Vu
giơ lưng chịu giáo che chở cho Chiêu vương; Dự Nhượng nuốt than báo thù
cho chủ
937
; Thân Khoái chặt lấy tay cứu nạn cho nước
938
; Kính Đức, một
chàng tuổi trẻ, thân phò Thái Tông thoát khỏi vòng vây Thế Sung
939
; Cảo
Khanh, một bề tôi xa, miệng mắng Lộc Sơn, không theo mưu kế nghịch
tặc
940
. Từ xưa các bậc trung thần nghĩa sĩ, bỏ mình vì nước, đời nào không
có? Giả sử các bậc đó cứ khư khư theo thói nhi nữ thường tình thì cũng
chết uổng nơi xó cửa, sao có thể lưu danh sử sách, để cùng bất hủ với đất
trời?.
Các ngươi vốn nòi võ tướng không hiểu văn nghĩa, nghe những chuyện ấy,
nửa tin nửa ngờ [12a]. Thôi việc đời trước, hãy tạm không bàn. Nay ta lấy
chuyện Tống, Thát
941
mà nói: Vương Công Kiên là người thế nào; tỳ tướng
của ông là Nguyễn Văn Lập (có thuyết cho là Sơn Lập) lại là người thế nào,
mà lấy thành Điếu Ngư nhỏ như cái đấu chống lại quân Mông Kha đông
hàng trăm vạn; khiến cho sinh linh bên Tống đến nay còn đội ơn sâu
942
.
Cốt Đãi Ngột Lang
943
là người thế naò, tỳ tướng của ông là Cân Ty Tư
944
lại là người thế nào, mà xông pha lam chướng trên đường muôn dặm, phá
quân Nam Chiếu trong khoảng vài tuần, khiến cho quân trưởng người Thát
đến nay vẫn còn lưu tiếng tốt
945
.
Huống chi ta cùng các ngươi, sinh ra phải thời rối ren, lớn lên gặp buổi khó
