An (người Thanh Đàm )
1117
, tính cương nghị, thẳng thắn, sửa mình trong
sạch, bền giữ tiết tháo, không cầu lợi lộc. Ông ở nhà đọc sách, học vấn tinh
thông, nổi tiếng gần xa, học trò đầy cửa, thường có kẻ đỗ đại khoa, vào
chính phủ. Như Phạm Sư Mạnh, Lê Bá Quát đã làm hành khiển mà vẫn giữ
lể học trò, khi đến thăm thầy thì lạy hỏi ở dưới giường, được nói chuyện
với thầy vài câu rồi đi xa thì lấy làm mừng lắm. Kẻ nào xấu thì ông nghiêm
khắc trách mắng, thậm chí la hét không cho vào. Ông là người trong sạch,
thẳng thắn, nghiêm nghị, lẫm liệt đáng sợ đến như vậy đấy. Minh Tông mời
ông là Quốc Tử giám tư nghiệp, dạy thái tử học. Dụ Tông ham chơi bời
luời chính sự, quyền [34b] thần nhiều kẻ làm trái phép nước, An khuyên
can, [Dụ Tông] không nghe, bèn dâng sớ xin chém bảy tên nịnh thần, đều
là
những kẻ quyền thế được vua yêu. Người bấy giờ gọi là "Thất trảm sớ". Sớ
dâng lên nhưng không được trả lời, ông liền treo mũ về quê. Ông thích núi
Chí Linh, bèn đến ở đấy. Khi nào có triều hội lớn thì đến kinh sư. Dụ Tông
đem chính sự trao cho ông, ông từ chối không nhận. Hiến Từ thái hoàng
thái hậu bảo:
"Ông ta là người không thể nào bắt làm tôi được, ta sai bảo thế nào được
ông ta?".
Vua sai nội thần đem quần áo ban cho ông. Ông lạy tạ xong, liền đem cho
người khác hết. Thiên hạ đều cho là bậc cao thượng. Đến khi Dụ Tông
băng, quốc thống suýt mất, nghe tin các quan đến lập vua, ông mừng lắm.
Chống gậy đến xin bái yết, xong lại xin trở về quê, từ chối không nhận
chức gì.
Vua sai quân đến tế, ban tặng tên thụy, ít lâu sau có lệnh cho tòng tự ở Văn
miếu.
[35a] Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Người hiền được dùng ở đời, thường lo
người làm vua không thi hành những điều sở học của mình. Người làm vua
sử dụng người hiền thường lo người hiền không theo ý muốn của mình.
Cho nên, vua [sáng] tôi [hiền] gặp nhau, từ xưa vẫn là rất khó.
Những nhà nho nước Việt ta được dùng ở đời không phải không nhiều,
