Chương coi quân Thần Dũng.
Mùa thu, tháng 8, Nguyễn Thanh, người Thanh Hóa tự xưng là Linh Đức
trốn tránh tai nạn. Dân chúng vùng sông Lương Giang
1189
đều hưởng ứng.
Tháng 9, Nguyễn Kỵ, người Nông Cống, tụ họp bè lũ đi cướp bóc, tự xưng
là Lỗ Vương Điền Kỵ
1190
.
Mùa đông, tháng 10, ngời Chiêm đến cướp Thanh Hóa, đánh vào Cổ
Vô
1191
, [thượng hoàng] sai Quý Ly đem quân đi chống giữ. Giặc đắp ngăn
thượng lưu sông, quan quân đóng cọc dày đặc để chống cự.
Ngày 20, giặc phục sẵn quân và voi, rồi giả vờ bỏ doanh trại rút về. Quý Ly
lựa lấy quân tinh nhuệ, dũng cảm, làm quân cảm tử, truy kích giặc. Thủy
[15a] quân mở hàng cọc xông ra đánh. Giặc liền phá đập chắn nước, tung
voi trận xông ra. Lúc ấy, quân tinh nhuệ dũng cảm đã đi xa rồi, quân thủy
khó tiến ngược dòng, tiến lên rất khó khăn, vì thế bị thua. Tướng chỉ huy
quân Hữu Thánh Dực là Nguyễn Chí (có sách chép là Trần Đình Quý) bị
giặc bắt sống, 70 tướng còn lại đều bị chết trận. Quý Ly để tỳ tướng Phạm
Khả Vĩnh ở lại cầm cự với giặc, còn mình thì trốn về. Nguyễn Đa Phương
tạm chỉ huy quân Thánh Dực. Đêm đó, Đa Phương bàn với Khả Vĩnh:
"Thế giặc như vậy, bọn ta cô quân, khó lòng cầm cự được lâu. Nếu rút quân
về, giặc nhất định thừa cơ đuổi theo".
Bèn hạ lệnh các quân giăng nhiều cờ xí, buộc thuyền lớn vào cọc, sai người
canh giữ, rồi lấy thuyền nhẹ đang đêm trốn chạy. Quý Ly về đến triều đình,
xinh phái thêm thuyền chiến Châu Kiều nhưng Thượng hoàng không cho,
Quý Ly do vậy xin thôi nắm quyền cầm quân, không đi đánh nữa.
[15b] Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Quý Ly thân làm đại tướng, có quan hệ tới
mối an nguy của cả nước, thế mà để đến nỗi thất trận tan quân, tội ấy rất
lớn. Đã không lo dốc sức trận sau để chuộc tội lần trước, lại bỏ quân chuồn
về trước để tránh mưu kế của giặc, rồi lại không tự trói mình chịu tội như
người xưa vẫn làm. Cái lòng vô quân ấy lớn lắm. Cứ theo quân pháp thì
hắn đáng phải tội chết, như trận đánh Thành Bộc, Tử Ngọc để vỡ quân, bị
vua Sở mỗi ngày một mạnh và uy lệnh được thi hành. Nghệ Hoàng không
bắt tội Quý Ly, thế là chính hình đã lầm lỡ rồi. Còn như Đa Phương, Khả
