- Không đúng! Phải nói rằng nhờ chúng mà chúng ta hiểu được bản chất
của sự vật chứ!
- Hiểu hay chưa hiểu, thối nát hay thần kỳ là do người đặt ra thôi, nhà
chính trị ạ!
- Chẳng lẽ lại nghi ngờ cả những chân lý hiển nhiên ư, đồng chí? Chỉ có
những điều chưa hiểu, nhưng rồi con người sẽ hiểu hết, đồng chí Thuật
- Phải là một lẽ vô cùng. Trái cũng là một lẽ vô cùng, ông ơi!
- Ấy chết! Chớ nên sa vào chủ nghĩa duy tâm chủ quan.
- Cái phần hiểu của ông so với cái ông chưa hiểu là nhỏ bé vô nghĩa, ông
ạ. Thêm nữa, cái mà ông hiểu, buồn thay lại là cái thô sơ của sự vật thế mà
ông lại dám lấy cái nhỏ để xét nét cái lớn, lấy cái thô sơ để đo cái tinh túy.
Liều thật đấy, ông Dương ạ.
- Nhưng mà con người sẽ lần lượt khám phá ra toàn bộ bí ẩn chứ, đồng
chí.
- Đừng huyễn hoặc mình thế, ông. Thời thế xoay vần, đấng tạo hóa
mượn tay ta làm mọi việc mà ta lại tưởng ta sáng tạo. Nhầm! Ông tưởng
ông là vĩnh viễn ư! Nhàm! Thể xác, hình hài của ông chẳng qua chỉ là nơi
ăn ở tạm thời của bản thể thôi. Giờ ông là người. Mai ông là bướm. Ông
đang đẽo gọt, chạm trổ, kỳ thực ông là kẻ chịu sự sai khiến của Đấng cao
xanh vô hình vô ảnh trên kia.
Ông Thống buông xấp bài thi, ngẩng dậy, vỗ tay:
- Thật là khoái cái lỗ tai! Trang Chu có sống lại ắt phải khen thầy là môn
đệ xuất sắc đấy, thầy Thuật. Tôi tán thành ý kiến của thầy. Hãy nói đơn
giản, như cái ngon của nem gỏi, cái đẹp của gấm vóc, cái hay của văn
chương, thơ phú, biết được đâu có dễ! Nói chi đến cái giá trị con người, độ
