chăng là khi đã đuổi dược giặc, dẹp được phỉ, tình hình đã ổn ổn, thì trở lại
nghề thầy, mở lớp dạy chon, từ trẻ con cho chí người lớn. Thạo ngôn ngữ
địa phương, lại là con người có đức độ yên hòa, trọng công lý, chịu thương
chịu khó, yêu quý đồng bào, ông giáo Biểu là cha đẻ của một phong trào
học tập trên các rẻo cao tỉnh miền ngược nọ những năm đó.
Tự theo cha trên mỗi bước đường. Gian lao nếm trải thật không ít..Nhiều
lần phỉ nổi, cha cõng con, con dắt cha, luồn rừng lội suối, đói rét bơ vơ
hàng tuần liền. Một lần, hai cha con bị một trùm phỉ khét tiếng gian ác cùng
biệt kích nhảy dù xuống bắt được, đã tưởng thế là hết. Sự kiện kinh hoàng
ấy qua, ông giáo Biểu tự thuật trước tổ chức: “Trùm phỉ là Vàng A Cùi sai
điệu hai cha con tôi tới trước mặt y. Y nói bằng tiếng Quan: “Nhà ngươi
làm gì ở đây? Đứa nhỏ là ai?”. Tôi đáp bằng tiếng Quan: “Tôi làm công
việc mở mang dân trí, giáo dưỡng nhân tài. Tôi là thầy giáo. Còn đứa nhỏ là
con tôi”. Lý lịch của ông giáo đoạn này in một dấu hỏi đen sì. Lẽ nào hai
cha con thoát chết trở về mà lại chẳng đã bán mình cho giặc? Rộng lượng
hơn một chút, người ta cũng cứ trách cứ, dè bỉu ông, lẽ ra phải phỉ nhố vào
mặt tên phản động đầu sỏ ấy và phải xưng danh đàng hoàng mình là cán bộ
cách mạng, chứ sao lại “giáo dưỡng nhân tài” với “mở mang dân trí”. Rồi
lại dùng cả tình cha con để làm mủi lòng giặc! Gương chiến sĩ cách mạng
trước kẻ thù giai cấp có sẵn rồi, sao không theo! Tất cả đều không thể tin,
đều cười ông giáo ngây thơ quá, định lừa cả những người đã dạn dày kinh
nghiệm đấu tranh giai cấp khi thuật lại rằng: “Trùm phỉ Cùi nói: ông tốt với
dân chúng dân tộc tôi” rồi sai người cởi trói cho.
Tựu trung, ông giáo Biểu tuy đứng cùng một đội ngũ với ông bí thư
huyện ủy, anh cán bộ thuế nông nghiệp, chị huyện hội phụ nữ, chú giám mã
huyện đội... nhưng trong đối xử, vẫn bị gạt ngầm sang một phía khác, nếu
không bị coi là kẻ có vấn đề nghi vấn về chính trị, thì giỏi lắm cũng chỉ là
một “nhân sĩ tiến bộ” - một tầng lớp bị cười mũi và miệt thị ngầm.
