- Tôi đang nói chuyện với một nhân vật lớn.
- Mọi câu chuyện đều cần có một véctơ giới hạn, Thuật ạ.
- Tôi hiểu chứ.
- Tagor nói: Nếu anh khóc mặt trời, anh sẽ mất các vì sao.
- Mình hiểu ý ông. Nhưng, Tự a, ông có cảm thấy là đang phải sống như
một nghệ nhân xiếc, tức là phải cố vươn tới cái bất khả?
- Làm sao cưỡng lại được cái dòng chảy mạnh mẽ tự nhiên của chính
mình?
- Vở kịch bắt đầu từ đó. Tự ơi, đừng ngắt lời mình.
Thuật bước sát tới cạnh Tự, riết róng bồn ngộn:
- Cách đây hơn mười năm khi đến thăm một giờ dạy của ông, mình đã
nói gì, ông còn nhớ không? “Tự ơi, người thay đổi kiến trúc tâm hồn tôi…”.
Đến nay những lời đó đối với mình, vẫn đúng. Hình ảnh ông ám ảnh mình.
Ông là nhân vật lớn của một bi kịch lớn. Bi kịch của một bữa tiệc giang dở,
một đám cưới không thành, một cuốn sách hay để lầm chỗ. Ông đẹp cao cả
trong buồn đau. Mình mến mộ ông, tôn quý ông. Nhưng nói thật, mình
không thể theo ông được. Trí thức Việt Nam hèn đi rồi, hèn từ Nguyễn Trãi
kia. Đã về ở ẩn rồi lại ra làm quan. Nghĩa là dùng dằng giữa xuất và xử. Lạ
thật, sao từ xưa tới nay không ai nói lên điều này nhỉ? Mình cũng hèn. Hèn
vì không thoát ra được dục vọng. Nhưng, Tự ự có thấy không, hàng ngày
chúng ta lên lớp, chúng ta làm một việc cao cả, nhưng lại hết sức vô lý.
Trong một lớp học, có ba trình độ: giỏi, trung bình, kém. Chúng ta lấy số
trung bình và kém làm đối lượng để từ đó đề ra nội dung, phương pháp
giảng dạy. Chúng ta nghĩ rằng như thế là hợp lý, là nhân đạo. Nhưng mà
như thế thì bao giờ mới đến cái thời mà mọi người sống, làm việc học hành
