Ở tập sách này, anh Ma Văn Kháng có rất nhiều gửi gắm. Tôi nói không
thể đọc nhanh là vì vậy, và vì có nhiều gửi gắm nên nhiều chỗ anh Kháng
suy nghĩ tràn ra khỏi nhân vật, đó là điều khác so với những tập trước của
anh. Biết đâu cái được lại là ở đó, ở chỗ nhà văn luôn vật vã để làm mới
mình, còn hiệu quả nghệ thuật tới đâu lại là chuyện khác.
Thiếu Mai:
Đọc Đám cưới không có giấy giá thú sau các tiểu thuyết và truyện ngắn
của anh Kháng, thấy hiểu kỹ thêm con người nhà văn với hai nét nổi bật:
nỗi đau đớn, khắc khoải trước một thực trạng mà cái xấu, cái thấp hèn mặc
sức hoành hành, trái ngược với khát vọng của mỗi chúng ta về một xã hội
công bằng, nhân ái. Bên cạnh nỗi đau đó, trong anh cũng thường trực một
niềm tin, tin ở những người tốt và tin vào mặt tốt của những con người đang
bị thoái hóa trước những khốn khó, phức tạp của đời sống. Niềm tin thườ
trực này đã giữ thăng bàng cho ngòi bút của anh, khiến nó không sa vào
tuyệt vọng trong khi vạch trần, phơi bày sự thật không chút khoan nhượng,
tránh né.
Hiểu kỹ con người tác giả, người đọc quý mến anh hơn, song cũng vì
yêu mến anh hơn mà muốn yêu cầu cao hơn đối với anh. Chính vì vậy mà
khi đọc xong cuốn sách, riêng tôi cảm thấy có điều chưa thật hài long, thỏa
mãn. Cuốn sách còn bề bộn, nặng về luận thuyết, biện giải. Có cảm giác là
tác giả lúng túng. Phải chăng dường như cảm thấy sự vận động của đời
sống nhân vật chưa chuyển tải hết tư tưởng của mình, nhà văn bèn để cho
nhân vật thuyết lý hơi nhiều; vẫn chưa đủ, lắm chỗ chính tác giả còn đứng
ra thuyết lý khá thú vị, song dẫu sao nó cũng quá nhiều và quá nặng, không
tương xứng với phần đời sống được miêu tả trong tác phẩm. Muốn đánh
một hồi chuông thức tỉnh kịp thời, hình như tác giả còn thiếu thì giờ và điều
kiện để chắt lọc, làm cho tác phẩm thoáng hơn, dung dị hơn mà vẫn chứa
được nhiều gửi gắm bức xúc của người viết.
