CHƯƠNG VII
Vòng đời ngoại tại định hướng (tiếp theo):
ca đêm
Vả chăng ta cũng chẳng nên tin rằng, trong khi lăn lưng ra mà lao động,
con người sống trong các nước dân chủ lại thấy mình có gì phải than vãn;
ngược lại là đằng khác. Chẳng có con người nào lại hả hê với thân phận
mình hơn những con người ấy. Họ sẽ cảm thấy cuộc đời này nhạt nhẽo, vô
vị nếu được chu cấp mọi thứ thỏa mãn các nhu cầu họ vô cùng khao khát,
và họ thể hiện sự gắn bó với các lo âu còn nhiều hơn là những con người
sống trong các nền quý tộc trị gắn bó với hưởng thụ.
Tocqueville, Nền dân trị Mỹ
Điều duy nhất đã thay đổi từ khi Tocqueville viết (quả thực thay đổi
không nhỏ) là chính lĩnh vực vui chơi đã trở thành một lĩnh vực lo âu.
Nhiều sự nhọc nhằn thể xác của các lĩnh vực sản xuất và sử dụng đất đai
ngày xưa còn sót lại ở dạng tâm lý đã biến đổi trên lĩnh vực mới là tiêu
dùng. Đúng như chúng ta thấy trong chương trước rằng ca ngày tham công
tiếc việc đã bị các giá trị và thái độ bàn tay niềm nở phần nào bắt nguồn từ
lĩnh vực nhàn rỗi xâm lấn, thì ca đêm ưa an nhàn cũng bị ám ảnh bởi những
người khác vẫn hợp tác cùng ta để tạo ra một thời gian vui vẻ.
Song trước hết, cùng với sự lớn mạnh của kiểu ngoại tại định hướng,
chúng ta sẽ thấy sự ra đi của cả người tiêu dùng tích trữ lẫn người thoát ly ở
thời trước. Đam mê tích trữ giảm đi khi tài sản không còn có tính ổn định
và giá trị khách quan cũ nữa; sự thoát ly giảm đi chính vì lẽ rõ ràng là công
việc và vui chơi đã đan xen nhau. Chúng ta có thể thấy các khuynh hướng
mới này, trong cái có thể là hình thức cực đoan nhất: các xu hướng về thức
ăn và trải nghiệm tình dục thịnh hành ở một số nhóm thuộc giai tầng trung
lưu lớp trên.
