khi khuấy động người dửng dưng, sự phẫn nộ có các tiềm năng lớn lao. Nó
không chỉ làm ra một vở diễn hay hơn mà còn lợi dụng được những nỗi bất
bình mà người dửng dưng có. Đôi khi có thể đưa những bất bình này vào
lĩnh vực chính trị bởi các trát tòa chống chính trị. Những lời hứa hẹn đầy
căm hận của người phẫn nộ có thể hấp dẫn đối với nhiều người mà thái độ
dửng dưng chính trị của họ không dựa vào sự an toàn của kiểu truyền thống
định hướng mà vào sự bất lực và vô cảm. Từ các nguồn tương tự, sự liên
kết đã hình thành giữa nhiều thành viên đảng Quốc xã thời kỳ đầu, một
cánh lớn của phe De Gaulle,
và nhiều nhóm khác ở các nước khác nhau,
tất cả đều đặt mình đứng “trên chính trị”, “trên đảng” và “trên dư luận”.
Những nhóm như vậy tấn công các đảng viên truyền thống và các phần tử
miệng lưỡi chính trị khéo léo trong xã hội, đòi hỏi tự do tách khỏi chính trị -
khỏi các cương lĩnh, nguyên tắc và nghị trường. Một thái độ như thế đối với
hệ thống đảng phái và mô thức đàm luận chính trị ở Mỹ không phải là
không thường xuyên. Do vậy, nếu bất cứ lúc nào người phẫn nộ có thể phối
hợp với người dửng dưng, thì người phẫn nộ có thể trở nên rất mạnh mẽ.
Mặt bên trong, sự phẫn nộ có thể dựa vào các nguồn lớn là chủ nghĩa dân
tộc và bài ngoại trong tầng lớp thấp hơn. Mặt bên ngoài, phẫn nộ có thể gặp
phản phẫn nộ, và liên minh người phẫn nộ với người dửng dưng nhất thời bị
khích động có thể đưa ra cho người khoan dung một sự thể dường như đã
rồi. Và người dự đoán nội tình khoan dung, so với những người khoan dung
từ nguyên tắc nội tại định hướng, là người được đào luyện để nhận ra một
sự đã rồi, chứ không phải phản kháng lại nó.
Rất lâu trước khi người khoan dung có thể tổ chức chính trị theo phong
cách và tâm trạng của mình, thì hành động bộc phát của người phẫn nộ có
thể đã dẫn đến một cuộc bùng nổ và đẩy chính nghĩa khoan dung với tính
cách khoan dung vào chỗ trì đọng.
V. “Trách nhiệm bắt nguồn từ ước mơ”
Để kết luận, tôi mạo muội đưa ra gợi ý là nếu truyền thông khuyến
khích, và nếu khán giả chấp nhận một cuộc chạy trốn thành thật hơn “khỏi
