rồi sẽ đến lúc nổi lên như mẩu gỗ bần trong nước: đó chỉ là vấn đề thời
gian, và bản thân anh ta không cần phải thay đổi nhiều từ bên trong.
Thực ra các nhóm thuộc giai tầng trên trong một xã hội như vậy trưởng
thành nhanh không kém gì các nhóm thuộc giai tầng dưới; những vai trò mà
trẻ em ở cả hai giai tầng xã hội này phải học chỉ khác nhau đôi chút ở sự
phức tạp. Tuy vậy, so với các giai tầng dưới, thì mức cá thể hóa cao hơn
thường xảy ra ở các giai tầng trên vào thời điểm lịch sử sớm hơn - ví dụ
như vào thời Trung đại, các nhà quý tộc, nghệ sĩ lang thang và tu sĩ thường
gần với mẫu nội tại định hướng hơn là với mẫu truyền thống định hướng
của nông dân. Trong khi việc đào tạo các cá nhân lãnh đạo hiển nhiên có
phần tốn thời gian hơn và tính cách của họ được cá thể hóa nhiều hơn, thì
lớp trẻ ở tất cả các cấp xã hội lại nhanh chóng đảm nhận vị trí trong công
việc, lễ nghi và vai trò sinh sản.
Tóm lại: tổ chức đóng vai trò chính yếu trong sự hình thành tính cách ở
các xã hội phụ thuộc vào truyền thống định hướng là đại gia đình và thị tộc
hay nhóm bao quanh gia đình. Các hình mẫu để bắt chước thường được gộp
thành nhóm người trưởng thành nói chung chứ không chỉ giới hạn gồm cha
mẹ. Cái được bắt chước là hành vi và những phẩm tính cụ thể như lòng can
đảm hay sự khôn khéo. Đứa trẻ đang lớn không phải đương đầu với vấn đề
lựa chọn những điều quá khác biệt so với những điều mà người lớn hơn
phải đối mặt theo như nó quan sát thấy; và sự khôn lớn của trẻ được quan
niệm như một quá trình trở thành một người hiểu biết truyền thống già dặn
hơn, và vì vậy mà khôn ngoan hơn.
VAI TRÒ CỦA CHA MẸ Ở GIAI ĐOẠN NỘI TẠI ĐỊNH HƯỚNG
Tính cách và di động xã hội. Với sự bắt đầu của giai đoạn tăng trưởng
chuyển tiếp trên đường đồ thị dân số, di động xã hội và di động địa lý có
nhiều cơ hội để diễn ra hơn. Con người bắt đầu đi tiên phong trên những
lĩnh vực mới: sản xuất, xâm chiếm thuộc địa và khám phá trí tuệ. Điều này
tuy chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến một nhóm thiểu số, nhưng xã hội với nhóm
sơ cấp
làm trung gian không còn tuyên bố rõ ràng người ta phải làm thế
