định hướng vốn chỉ đóng một vai trò rất thứ yếu ở Mỹ, tôi sẽ lấy ví dụ từ xã
hội thời nguyên thủy và trung đại. Khi so sánh các phương pháp hòa nhập
xã hội, ta sẽ thấy các hình thái mới hơn có gì mới - và đặc biệt hình thái
ngoại tại định hướng có gì mới.
I. Những thay đổi trong vai trò của cha mẹ
Có một khuynh hướng trong lĩnh vực nghiên cứu xã hội hiện nay, chịu
ảnh hưởng của phân tâm học, nhấn mạnh quá mức và kết luận vội vàng về
tầm quan trọng của thời thơ ấu trong sự hình thành tính cách. Ngay trong
giai đoạn đầu đời, đôi khi người ta dồn sự chú ý gần như chỉ mang tính kỹ
thuật vào các mẹo nuôi dạy trẻ như: lịch ăn uống và rèn trẻ đi vệ sinh đúng
giờ. Quan điểm hàm chứa trong sự chú trọng này hóa ra lại là một nhận
định vừa lạc quan vừa bi quan. Lạc quan vì dường như nó cho rằng các thay
đổi đơn giản mang tính máy móc trong cách đào tạo của cha mẹ sẽ biến đổi
sâu sắc tính cách của con cái. Cùng lúc nó lại bi quan bởi thừa nhận rằng
một khi đã tới, chẳng hạn như, giai đoạn cai sữa, cấu trúc tính cách của đứa
trẻ đã định hình đến mức nếu không có sự can thiệp sâu về mặt tâm thần
học, những sự kiện xảy ra sau đó sẽ không có mấy tác dụng ngoài việc giúp
bộc lộ những chiều hướng đã ổn định.
Song, càng ngày người ta càng nhận ra là tính cách có thể biến đổi ghê
gớm sau thời thơ ấu và rằng các tác nhân văn hóa ngoài cha mẹ cũng có thể
đóng vai trò quan trọng. Các nền văn hóa khác biệt nhau không chỉ ở sự
phân định thời điểm của các bước trong quá trình hình thành tính cách mà
còn ở các tác nhân chi phối trong từng bước. Mỗi giai đoạn lịch sử mới trên
đường đồ thị dân số đều được đánh dấu bằng sự gia tăng tuổi đời và thời
gian hòa nhập xã hội - tức là giai đoạn trước khi đứa trẻ đảm nhiệm hoàn
toàn vai trò kinh tế và xã hội của người trưởng thành. Đồng thời, trách
nhiệm đặt lên các tác nhân hình thành tính cách tồn tại bên ngoài gia đình,
thị tộc hay làng xã cũng gia tăng.
VAI TRÒ CỦA CHA MẸ Ở GIAI ĐOẠN TRUYỀN THỐNG ĐỊNH
HƯỚNG
