Hai mươi năm sau - Lời tựa thứ hai
Khi Đám đông cô đơn và Những bộ mặt trong đám đông xuất bản, chúng
tôi không mấy kỳ vọng chúng sẽ được đọc rộng rãi bên ngoài môi trường
học thuật có liên quan. Đám đông cô đơn đã được các tạp chí chuyên môn
chào đón bằng sự phê bình khắt khe thường lệ và chỉ dần dà thì cuốn sách
mới đến tay đông đảo bạn đọc không có chuyên môn. Những độc giả không
chuyên này cũng cần nhớ lại rằng ngày nay chẳng có mấy học giả đủ minh
mẫn nào chịu khó ngồi viết ra một tác phẩm thiên về thực nghiệm và bao
quát như Đám đông cô đơn. Điều dễ hiểu là những nghiên cứu có quy mô
như vậy đã trở nên lỗi thời. Quả thực, trong một vài lĩnh vực học thuật mà
Đám đông cô đơn dựa vào, bao gồm cả các khía cạnh lịch sử nước Mỹ, có
lẽ số tác phẩm chuyên ngành đã xuất bản trong 20 năm qua cũng đã bằng
với tất cả những năm trước đó gộp lại.
Năm 1960, khi Nhà xuất bản Đại học Yale dự định tái bản cuốn sách
dưới dạng ấn phẩm bìa mềm, tôi đã nhân dịp này viết lời tựa mới (được in
ngay sau lời tựa này) để vạch ra một vài điều mà tôi thấy dường như sai lầm
chính trong cuốn sách, cả khi những sai lầm đó có thể được nhìn nhận đúng
hơn tại thời điểm viết lẫn khi chúng được soi rọi trong cái nhìn sau này.
Và giờ đây, tám năm sau đó, 1968, tôi đọc lại Đám đông cô đơn để chuẩn bị
cho lần in mới. Tuy không sửa đổi gì đáng kể, để bất cứ lời phê bình nào về
ấn bản ban đầu mà độc giả có thể gặp vẫn còn nguyên giá trị, song tôi nhận
thấy nhiều trang tôi có ghi chú ngoài lề để bày tỏ một nhận định nào đó, giờ
đây tôi lại thấy nó mơ hồ hoặc cực đoan, hoặc rành rành sai.
Nếu như không vì thực tế là Đám đông cô đơn ở chừng mực nào đó đã đi
vào bức chân dung người Mỹ cả quá khứ lẫn hiện tại mà nhiều người chúng
ta - và cả một số độc giả ở các nước khác - mang trong đầu, thì điều này sẽ
chẳng làm tôi băn khoăn cho lắm, bởi tri thức tiến tới là nhờ những cái gần
đúng tiếp nối nhau, thậm chí nhờ cả những suy đoán mà về sau hóa ra là sai.
