Vả chăng, người kiểu nội tại định hướng có địa vị cao được gắn với
truyền thống Anglo-Saxon và với sự trọng vọng chúng ta dành cho những
nhân vật cao niên vẫn còn đầy uy lực. Hơn nữa, người kiểu nội tại định
hướng đối mặt các vấn đề không phải là vấn đề của kiểu ngoại tại định
hướng, nên họ có vẻ được làm từ các chất liệu cứng rắn hơn và can trường
hơn. Vì đã thấy con người thời Victoria quyến rũ, chúng ta cũng có thể
chiếu cố kiểu nội tại định hướng, nhất là nếu chúng ta không đích thân chịu
đựng các hạn chế của họ, và nhìn lại thời phụ thuộc vào kiểu nội tại định
hướng với nỗi hoài niệm có thể hiểu được.
Hơn nữa tôi không muốn bị hiểu rằng nói quan tâm đến “người khác”,
đến quan hệ con người là sai. Việc chúng ta đủ khả năng quan tâm đến các
vấn đề như vậy chính là một trong những sự dư dật quan trọng của xã hội
có thành tựu công nghệ tiến bộ. Chúng ta phải hỏi bất kỳ ai phản đối sự
điều khiển con người trong công nghiệp hiện đại là anh ta có thích quay lại
lối đối xử tàn nhẫn như trong thời đầu cách mạng công nghiệp hay không.
Trong thang bậc giá trị của tôi, sự thuyết phục, thậm chí thuyết phục bằng
điều khiển, được ưa thích hơn vũ lực. Thực ra, nguy cơ khi ta nói đến “sự
mềm mỏng của đám nhân sự” là ta sẽ bị hiểu rằng ta thích sự cứng rắn hơn.
Trái lại, một trong những luận điểm chính của cuốn sách này là người do
ngoại tại định hướng, như tình trạng hiện nay, đã quá khắt khe với bản thân
theo một số cách và rằng những lo âu của anh ta, khi làm đứa trẻ tập sự tiêu
dùng, khi làm cha làm mẹ, khi vào vai người làm và người chơi, là rất lớn.
Anh ta thường giằng xé giữa ảo tưởng rằng đời sống sẽ phải dễ dàng, nếu
như anh ta tìm được cách thích nghi theo nhóm đúng cách, và cảm giác
không nói ra là cuộc đời chẳng dễ dàng cho anh ta. Trong tình cảnh ấy, chìa
ra cái ảo tưởng đối nghịch rằng kiểu nội tại định hướng lạnh lùng là một lý
tưởng, dù đây chính xác là cái mà nhiều người đề nghị, sẽ chỉ làm cho đời
sống anh ta tồi tệ hơn mà thôi. Thực ra, chính vì thuộc kiểu ngoại tại định
hướng mà anh ta thường quá sốt sắng coi một người có vẻ không khoan
nhượng và vững tin nào đó là mẫu mực để anh ta phải giống; chính tính
cảm thông và nhạy cảm của anh ta có thể làm hại anh ta.
