người vợ), niềm hãnh diện và niềm vui lớn nhất của bà trong túp nhà bẩn
thỉu bên đường ray tàu hỏa là cái tủ lạnh mới, to, sáng loáng, chưa trả tiền.
Và có thể biện bác rằng ngay cả người Mỹ trung lưu cũng chỉ phủ lên chủ
nghĩa duy vật của họ một mã ngoài khiếu thẩm mỹ cao, mà không thay đổi
các động cơ nền tảng. Thế nhưng người kiểu ngoại tại định hướng, vì
hướng theo mọi người, đơn giản là không thể duy vật như nhiều người kiểu
nội tại định hướng. Để có chủ nghĩa duy vật nội tại định hướng chính hiệu -
gắn tích trữ với vật chất hẳn hoi - ta phải tìm tới giai cấp tư sản Hà Lan hay
nông dân Pháp hay những người khác mà các lề thói xưa cũ vẫn còn tồn tại
vì họ.
Chính kiểu ngoại tại định hướng ở người Mỹ là thứ ngăn họ nhận ra điều
này; giữa một bên là dân quảng cáo với một bên là các tiểu thuyết gia và trí
thức, người Mỹ đã cho rằng những người Mỹ kia là duy vật, trong khi
không đủ tin vào cảm nhận của riêng mình. Quả thực, tình thế ngược đời
trong một giai tầng định hướng theo người khác là người ta thường xuyên
có những đánh giá sai trầm trọng về cái mà người khác cảm nhận và suy
nghĩ, ít nhất là những người họ không tiếp xúc trong nhóm ngang hàng,
nhưng thường là cả với những người mà họ cùng chia sẻ nhiều thời gian.
Đúng vậy, chính các doanh nhân cũng thường cố làm như vẫn có thể là
một thủ lĩnh Kwakiutl ở Hoa Kỳ. Khi viết bài hay đọc diễn văn, họ ưa nói
về tự do kinh doanh, về cạnh tranh khốc liệt, về mạo hiểm. Các doanh nhân
này, dĩ nhiên, giống như lính lê dương Thế chiến thứ nhất, nói về những
ngày oanh liệt đã qua. Sinh viên và nhiều người khác tin vào điều các doanh
nhân nói trong những dịp thế này, nhưng sau đó có ít cơ hội nhìn thấy điều
họ làm. Có lẽ bản thân các doanh nhân cũng là nạn nhân của những lời
huyên thuyên và các nghi thức của chính mình giống như người Kwakiutl
vậy.
Mấy sinh viên quả quyết rằng nước Mỹ giống Dobu thì không tìm thấy
gì nhiều trong đời sống sinh viên để giữ vững quan điểm của mình, có lẽ chỉ
trừ đôi chút lừa dối trong tình yêu hay trong thi cử. Đúng hơn họ thấy “hệ
