ta vẫn có thể mô tả một cá nhân theo cách một phương thức thích nghi
chiếm ưu thế, và khi chúng ta nghiên cứu các cá nhân, phân tích theo
phương pháp như vậy sẽ đem lại đôi ba chiều kích hữu ích cho các mục
đích mô tả và so sánh. Chúng ta còn có thể mô tả một xã hội bằng cách
khảo sát tần suất tương đối mà ba phương thức thích nghi diễn ra, và tầm
quan trọng tương đối của ba kiểu người trong cấu trúc xã hội.
Về những người lệch lạc nảy sinh như sản phẩm phụ, nếu có thể nói vậy,
từ nỗ lực tạo ra kiểu nội tại định hướng và ngoại tại định hướng, rất nhiều
điều đã được gợi ý trong các trang trước. Ngay một xã hội phụ thuộc vào
kiểu truyền thống định hướng cũng sẽ có một số người lệch lạc nhất định,
những người về mặt hiến pháp và tâm lý không thể tuân thủ hay không cảm
thấy thoải mái trong các vai trò mà một xã hội như vậy phân định cho
những kẻ lầm lạc thường xuyên tái phạm của nó. Một số người này có thể
khai thác hệ thống thân tộc để tiếp tục sống, nhưng trong một xã hội lớn
nhỏ thế nào cũng sẽ có một số khác bị đẩy khỏi cái mạng nhện dày đặc đó.
Ngoài tính cách lệch lạc có phần độc hữu và tình cờ trồi lên này, những xã
hội phức tạp hơn đang trải qua sự đổi thay nhanh chóng sẽ thêm vào những
người mà, khi đã có thể thích nghi được, bị xô qua một bên vì sự xuất hiện
của một kiểu chủ đạo mới. Các kiểu được nuôi dạy trong một chế độ gia
đình truyền thống định hướng về sau có thể sẽ thấy mình là những kẻ trật
trìa trong một xã hội lúc đó đã phụ thuộc vào kiểu nội tại định hướng; cũng
vậy, sự phát triển của kiểu ngoại tại định hướng có thể dồn kiểu nội tại định
hướng cũng như truyền thống định hướng đến chỗ lệch lạc. Người ta đã bàn
đến một số hệ quả chính trị có thể có của các kiểu tính cách lệch lạc như
vậy ở Mỹ, sự dửng dưng chính trị của họ có thể được huy động bằng một
chiến dịch lớn, kêu gọi sự bất lực của họ đương đầu với những đòi hỏi của
văn hóa đô thị hiện đại trong xã hội.
Nhóm lệch lạc không chỉ bao gồm những người mà, trong tính cách,
được huấn luyện để dõi theo các tín hiệu không còn được phát ra nữa, hoặc
không còn báo hiệu ý nghĩa hay sự thành đạt nữa. Họ cũng có thể, như vừa
nói, là những người thích nghi quá mức, lắng nghe quá chăm chỉ các tín
