nghĩ về nó như một khái niệm tổng quát hơn gọi là “sinh lực”, và tính dục
chỉ như một phương thức biểu thị. Hơn nữa, bên dưới vô thức cá nhân chứa
đựng những ước muốn bị dồn nén và những ký ức đau thương như khẳng
định của Freud, Jung tin rằng có một lớp quan trọng và sâu hơn, được ông
gọi là vô thức tập thể (collective unconscious), nơi chứa đựng dưới dạng
tiềm năng (potentia) toàn bộ sự liên tục về tinh thần của nhân loại. Lần đầu
tiên Jung được gợi ý về sự tồn tại của nền tảng tâm thần cổ xưa này là hồi
còn nhỏ, khi ông nhận ra trong giấc mơ của mình có những thứ đến từ đâu
đó bên ngoài bản thân. Sự tồn tại của nó được khẳng định khi ông nghiên
cứu những ảo giác và hoang tưởng của bệnh nhân tâm thần, và thấy chúng
chứa đựng những biểu tượng, hình ảnh cũng xuất hiện ở thần thoại hay
chuyện cổ tích trên khắp thế giới. Ông kết luận phải có một nền móng tâm
thần năng động, cả nhân loại đều có chung, dựa trên đó mỗi cá nhân xây
dựng trải nghiệm riêng của mình về cuộc sống.
Nhưng mỗi khi ông tìm cách diễn đạt những ý tưởng này cho Freud,
chúng đều bị gán cho sự thiếu kinh nghiệm của tuổi trẻ hoặc cho sự đề
kháng. “Đừng đi chệch quá xa khỏi tôi trong khi anh thật ra rất gần với tôi,
bởi nếu chệch đi, có thể một ngày nào đó chúng ta sẽ chống lại nhau”. Freud
khiển trách và nói thêm: “Khuynh hướng của tôi là đối xử với những đồng
nghiệp biểu lộ sự chống đối cũng y như cách chúng ta đối xử với bệnh nhân
có biểu hiện tương tự”. Jung khó chịu với sự kẻ cả như vậy, và với tính cách
của hai người đàn ông, không tránh khỏi sự tranh cãi sẽ nổ ra giữa họ. Điều
này được báo trước năm 1911 bằng việc Jung công bố phần thứ nhất công
trình Những chuyển hóa và biểu tượng của dục năng (“Trứng khôn hơn vịt
là điều cả gan”, Jung viết cho Freud. “Nhưng những gì ở trong trứng phải có
được sự dũng cảm để bò ra”), và cuối cùng bùng ra năm 1912 với sự công
bố của phần hai (trong một lá thư gửi Freud, Jung đã trích dẫn Zarathustra:
“Trò mãi là trò thì sẽ không đền đáp được ơn thầy”). Trong công trình này
và trong một loạt những bài giảng được thực hiện ở New York vào tháng 9
năm 1912, Jung làm rõ quan điểm “dị giáo” rằng dục năng là một khái niệm
rộng hớn nhiều so với những gì Freud quy định, và nó có thể xuất hiện dưới
