nhuốm màu sắc tội lỗi, cảm giác không xứng đáng, nỗi sợ bị chối bỏ nếu bản
chất thật của nó bị khám phá hay phơi bày. Quá trình này dù đau thương thế
nào, sự kiên trì cũng là điều cần thiết bởi nhiều tiềm năng của Ngã và năng
lượng bản năng bị cầm giữ trong bóng, không đến được với nhân cách tổng
thể. Những người chịu trạng thái Ngã phân chia bên trong như vậy thường
phàn nàn về cảm giác tẻ nhạt, thờ ơ, thấy cuộc đời đã trở nên vô nghĩa đối
với họ. Sau những vật lộn ban đầu, sự thành công của phân tích tâm lý trong
việc ý thức về bóng và chấp nhận nó sẽ dẫn tới một cảm giác có sức sống
hơn, cảm thấy nhiều sinh khí hơn, sáng tạo hơn, toàn vẹn hơn. Đến với bóng
của chính mình nghĩa là trở nên chịu trách nhiệm về nó, sao cho hành vi ứng
xử bớt mù quáng và bớt bị thúc ép hơn, các lựa chọn đạo đức trở nên dễ
thực hiện hơn. Ý thức về bóng không chỉ quan trọng với sự phát triển cá
nhân, mà nó còn như một cơ sở cho sự hòa hợp lớn hơn về mặt xã hội và sự
thấu hiểu trên bình diện quốc tế.
Dục tính và giới tính
Mặc dù Jung thừa nhận các nhân tố môi trường có một tác động to lớn
lên sự phát triển tâm lý của con người, ông lại khẳng định những tác động
này vận hành bằng cách làm lộ ra những “thiên hướng riêng” mà mọi đứa trẻ
sinh ra đã có. Ông cho rằng điều này đúng cả với nhận thức giới tính lẫn sự
hình thành mặt nạ nhân cách, bóng, hay kiểu tâm lý. Xã hội của chúng ta
ngày nay vẫn duy trì quan niệm phổ biến nhưng chỉ có lý ở bề ngoài, rằng
khác biệt giới tính hoàn toàn là do giáo dục, không liên quan gì đến các
khuynh hướng sinh học hay cổ mẫu. Nhưng đây là quan điểm dựa vào lý
thuyết tấm bảng trắng (tabula rasa), một lý thuyết về sự phát triển của con
người giờ đây đã không còn được tin cậy, khác xa với vô số bằng chứng
nhân loại học và khoa học hiện nay.
