Họ được giải thoát khỏi vị Thượng đế Kitô giáo mà đến lúc này vẫn
cứ tin rằng phải bám lấy luân lý Kitô giáo. Đó là tính kiên định kiểu
Anh: chúng ta không muốn dùng nó để chống lại những phụ nữ đạo
đức nhỏ mọn à la Eliot (kiểu Eliot). Ở Anh, người ta cần phải giáo dục
lại mình sau mỗi sự giải phóng nhỏ nhoi khỏi thần học bằng cách tỏ ra
là một tín đồ cuồng nhiệt về đạo đức theo một cách thức thực sự khiến
người ta phải kinh sợ. Đó là cách ăn năn hối lỗi của họ ở đó.
Chúng ta có cách xử sự khác. Khi từ bỏ đức tin Kitô giáo, người ta
cũng rút bỏ quyền hạn với đạo đức Kitô giáo ở dưới chân mình. Đạo
đức này không hề là tự nó hiển nhiên: nó phải luôn được chỉ ra, bất
chấp đầu óc nông cạn của người Anh. Kitô giáo là một hệ thống, một
cách nhìn tổng thể về sự vật được suy xét đồng bộ. Khi phá vỡ một
khái niệm chủ yếu, niềm tin vào Thiên Chúa, ra khỏi nó, người ta cũng
phá vỡ cái tổng thể: không còn lại điều gì thiết yếu trong tay họ nữa.
Kitô giáo giả định rằng con người không biết, và không thể biết, điều
gì là tốt điều gì là xấu cho họ, họ tin vào Thiên Chúa, Đấng duy nhất
biết điều đó. Kitô giáo là một mệnh lệnh; nguồn gốc của nó là siêu
việt: nó vượt ra ngoài tất cả mọi sự chỉ trích, mọi quyền phê bình; nó
chỉ là chân lý nếu Thiên Chúa là chân lý ־ nó đứng vững hay sụp đổ
cùng với đức tin vào Thiên Chúa.
Khi người Anh thực sự tin rằng họ biết, bằng ‘trực giác’, điều gì là
tốt điều gì là xấu, do đó khi họ cho rằng họ không còn cần đến Kitô
giáo như một bảo đảm về đạo đức nữa, thì chúng ta chỉ còn chứng
kiến những tác động thống trị của các phán xét giá trị Kitô giáo cùng
với biểu hiện sức mạnh và chiều sâu của sự thống trị này: đó là nguồn
gốc của đạo đức Anh đã bị lãng quên, đến mức ngay cả tính chất tùy
thuộc trong quyền tồn tại của nó cũng không cảm nhận được nữa. Đối
với người Anh, đạo đức không còn là vấn đề.
(TI, ‘Lý sự của một người không đúng thời’, 5)
