Nhûäng yá tûúãng àöåt phaá lúán àïën tûâ àêu?
187
Möåt vñ duå khaác cuãa viïåc tû duy àöåt phaá chñnh laâ Àaâi tûúãng
niïåm chiïën tranh Viïåt Nam, àùåt úã thuã àö Washington. Thay vò
thiïët kïë tûúång àaâi chiïën tranh theo kiïíu àiïín hònh, nhoám cûåu
chiïën binh àaä töí chûác cuöåc thi thiïët kïë vaâ choån ra möåt mêîu thiïët
kïë gêy nhiïìu tranh caäi àïën nöîi suyát nûäa thò khöng àûúåc xêy
dûång. Mêîu thiïët kïë göìm nhiïìu hònh tûúång thïí hiïån hònh aãnh caác
binh lñnh Myä trong àuã traång thaái àau àúán, möåt cêëu truác coá hònh
daång tûúng tûå nhû lùng möå lúán vúái hònh chim ûng gaác bïn
ngoaâi, thêåm chñ caã möåt chiïëc muä sùæt quên àöåi vúái kñch thûúác quaá
khöí bïn trong coá têëm theã àïì tïn binh lñnh.
Àiïìu khöng ai ngúâ àïën chñnh laâ sûác maånh cuãa têëm bia bùçng
àaá granite àen, àuáng nhû baãn veä cuãa taác giaã Maya Ying Lin, möåt
sinh viïn Myä göëc AÁ, töët nghiïåp khoa Kiïën truác cuãa Àaåi hoåc Yale.
Àûúåc àùåt dûúái bïì mùåt àaâi Tûúãng niïåm, têëm bia khùæc tïn nhûäng
binh lñnh àaä tûã trêån. Khi du khaách bûúác doåc theo bûác tûúâng cuãa
àaâi tûúãng niïåm, hoå cuâng luác ài ngang qua haâng ngaân caái tïn
khùæc trïn àaá granite. Cuöëi cuâng khi trúã laåi lïn bïì mùåt bïn trïn
cuãa Àaâi Tûúãng niïåm thò cuäng laâ àïën àoaån cuöëi cuâng cuãa danh
saách. Àaâi tûúãng niïåm chiïën tranh Viïåt Nam khöng giöëng nhû
bêët kyâ àaâi tûúãng niïåm chiïën tranh naâo àaä tûâng àûúåc xêy dûång
trûúác àêy, vúái nhûäng neát kiïën truác hoaân toaân khaác biïåt, gêy
tranh caäi, nhûng vêîn àêìy sûác thuyïët phuåc.
YÁ tûúãng àöåt phaá laâ nhûäng yá tûúãng mang tñnh tû duy khaác
biïåt. Hêìu hïët caác yá tûúãng nhû vêåy àïìu tiïìm êín möåt mûác àöå ruãi
ro naâo àoá vaâ khöng phaãi luác naâo cuäng àûúåc chêëp thuêån búãi
nhûäng ngûúâi ra quyïët àõnh cuöëi cuâng.
