112
BỘ SÁCH KỂ CHUYỆN DANH NHÂN VIỆT NAM
Nguyễn Công Hoan hư cấu thành mẩu chuyện “Cây đào Tô Hiệu”. Các
báo khác lặp theo, người này kể người nọ, thầy cô giáo truyền cho học
trò… Dần dần mọi người tưởng thật. Dù sau này biết vậy, nhưng không
ai muốn thay đổi cả. Bởi lẽ, nhân cách của của một người cộng sản hy
sinh năm 32 tuổi còn để lại trong trí nhớ những người hoạt động cùng
thời ấn tượng tốt đẹp nhất.
Tô Hiệu sinh năm 1912 tại làng Xuân Cầu, huyện Văn Giang (Hưng
Yên) trong gia đình nho học nghèo. Sau khi bị đuổi học, năm 1927,
anh lên Hà Nội học trường tư. Và tinh thần yêu nước của anh còn tiếp
tục thể hiện qua những lần đấu tranh khác. Vì vậy, tổ chức Học sinh
đoàn của Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội kết nạp anh vào Hội.
Ngoài nhiệm vụ học tập, anh cùng các đồng chí đi tuyên truyền, rải
truyền đơn, giăng biểu ngữ… trong các dịp như kỷ niệm ngày Quốc
tế Lao Động, Cách mạng tháng Mười Nga v.v… Năm 1929, thực dân
Pháp đánh hơi mọi hoạt động của Tô Hiệu, trước khi chúng chuẩn bị
vây bắt thì anh đã nhanh chân trốn vào Sài Gòn. Lúc này, anh ruột
Tô Hiệu là Tô Chấn đã là đảng viên Việt Nam Quốc Dân Đảng, được
lệnh hạ sát Toàn quyền Pasquier nhưng thất bại, bị thực dân bắt. Năm
1930, Tô Hiệu cũng bị kết án 4 năm tù và đày đi Côn Đảo. Hai anh
em cùng hội ngộ trong tù, nhưng không được bao lâu vì sau đó Tô
Chấn mất tích cùng với Ngô Gia Tự trong cuộc vượt biển. Dù chỉ mới
18 tuổi, nhưng Tô Hiệu đã trưởng thành sớm. Ít nhất là có đến bảy
lần, anh cùng những người cộng sản tổ chức vượt ngục. Do đó, chúng
ghép anh vào thành phần tù chính trị nguy hiểm và áp dụng mọi thức
hình phạt, kể cả việc tống giam trong hầm xay lúa mà Pháp gọi là
“khu trừng giới”. Nơi đây, tù nhân phải đeo xiềng suốt ngày đêm và
phải xay lúa bằng cối lớn theo kiểu khoán: mỗi ngày 100 người phải
xay xong 200 ký thóc trong ánh sáng nhợt nhạt và bụi trấu, bụi thóc
bắn tung tóe! Khi bị giam nơi đây, anh cùng thủ lĩnh Tôn Đức Thắng
chống lại bọn “cặp-rằn”, bọn thường phạm lưu manh đầu trộm đuôi
cướp để giải quyết dứt điểm tình trạng người tù chính trị bị bọn này
đánh đập vô cớ và hạn chế bớt những khắc nghiệt ghê gớm nơi đây.
Chi bộ Đảng trong tù đã kết nạp anh vào Đảng. Chịu đựng chế độ
