114
BỘ SÁCH KỂ CHUYỆN DANH NHÂN VIỆT NAM
phải có đầy đủ điều kiện: thuốc men, nghỉ ngơi, tĩnh dưỡng, tẩm bổ thì
may ra mới khỏi được. Còn gia cảnh nhà mình nào có sung túc gì. Thuốc
men nhì nhằng, cầm cự lúc nào hay lúc ấy thôi. Thứ hai, mình đã lựa
chọn đường đi, lấy cách mạng làm lẽ sống, mà trong tình hình kẻ thù
còn mạnh, ai biết thế nào mà nói được. Tù đày rồi lại tù đày. Có thể còn
có lúc đưa đầu vào máy chém nữa. Mình không thể mang lại hạnh phúc
cho cô ấy, chỉ mang lại nỗi đau khổ thôi. Mình không muốn ai phải đau
khổ vì mình. Lấy mình, cô ấy không ở góa vì chồng chết thì cũng bị góa
sống thôi.
Suy nghĩ như thế nên anh trình bày với mẹ, nhưng bà cụ nhất định
không chịu. Đã thế bà cụ lại còn đi “sêu tết” với gia đình nhà gái.
Đang lúc không biết tính sao thì anh nhận mệnh lệnh thoát ly nhận
nhiệm vụ mới, nhân đó Tô Hiệu lại bỏ nhà xuống Hải Phòng. Trước
khi đi anh có viết lá thư cho Tô Gĩ (tức Lê Giản) nhờ chuyển tận tay cô
Tường. Trong thư, anh trình bày lý do của mình để xin cô ấy từ hôn.
Bà cụ giận lắm. Tưởng vậy là xong, nhưng không ngờ, năm 1939 khi
anh đang ở cương vị Bí thư Thành ủy Hải Phòng thì bị bắt. Một hôm,
giám thị nhà lao gọi anh ra nhận quà của gia đình. Tưởng quà của mẹ
hay của anh Tô Điển, không ngờ quà của cô Tường. Như vậy, dù chưa
đính hôn, hẹn ước chuyện trăm năm nhưng người con gái ấy vẫn yêu
Tô Hiệu. Bất chấp sự đe dọa, theo dõi của mật thám, cô đến trong lúc
anh đang bị giam cầm. Tình huống này thật khó xử. “May mắn” lúc
ấy, thực dân chuyển anh về Hà Nội giam ở nhà lao Hỏa Lò rồi đày lên
Sơn La. Không nản chí, cô Tường tiếp tục viết thư lên thăm hỏi, nhưng
anh không trả lời. Biết chuyện này, nhiều người trách Tô Hiệu xử sự
như vậy là quá tệ. Anh đáp:
- Viết thư trả lời mới là tệ. Dây dưa để cô ấy chờ đợi một thằng tù sắp
chết à? Làm như thế mình cũng đau lòng, nhưng phải để cô ấy đi lấy
chồng, để có hạnh phúc chứ!
Nhưng sự đời, trong tình yêu lý trí khó có thể can thiệp. Biết rõ ý định
của Tô Hiệu, cô Tường vẫn nhất định không lấy chồng, không nhận lời
lấy ai. Trước lúc nhắm mắt lìa bỏ cõi trần, Tô Hiệu vẫn đeo đuổi một nỗi
