164
BỘ SÁCH KỂ CHUYỆN DANH NHÂN VIỆT NAM
Doumer cho lập hai trung tâm nghiên cứu trồng cao su tại Thủ Dầu Một
và Nha Trang, và đã đạt được ý muốn. Từ đó, bọn tư bản Pháp đã hùn
vốn để lập một số công ty khai thác đồn điền cao su ở Nam kỳ và sang
tận Cao Miên.
Đã có đồn điền thì phải có công nhân, chúng đã lập ra nhiều cơ sở mộ
phu cao su tại Trung kỳ, Bắc kỳ để lùa nông dân bần cùng vào Nam kỳ.
Trong số những tên mộ phu ở Bắc kỳ, tàn bạo nhất vẫn là Bazin. Hắn
dụ dỗ nông dân đói nghèo vào đồn điền với những lời hứa hẹn tốt đẹp,
nhưng sự thật sau đó họ phải sống kiếp bần cùng hơn cả thú vật và chết
không một manh chiếu bó xác! Những câu ca dao lưu truyền trong các
đồn điền cao su đã tố cáo:
... Cây rừng đè chết mạng người
Đắng cay tủi nhục kiếp người công tra
- Cao su đi dễ khó về
Trai đi bỏ xác, gái về còn xương
- Cây su xanh tốt xanh tươi
Mỗi cây bón một xác người công nhân
Hận thù trời đất khôn cầm
Càng tươi dòng mủ, càng bầm ruột gan
...
Trước tội ác của thực dân, các đảng cách mạng đã can thiệp bằng nhiều
cách, họ viết báo tố cáo sự bóc lột tàn bạo của bọn mộ phu; rải truyền
đơn kêu gọi dân phu biểu tình, đình công; khuyên nông dân chớ nghe lời
phỉnh dụ của chúng mà bỏ xác nơi rừng thiên nước độc... Riêng VNQD
đảng không thỏa mãn với những cách đấu tranh trên, họ cho rằng phải
hành động quyết liệt hơn nữa thì may ra mới thay đổi được thực trạng
và đây cũng là một cách để gây thanh thế cho đảng.
Vì thế, Tổng bộ VNQD đảng quyết định phải giết tên buôn người
Bazin.
Chiều 30 tết (9/2/1929) trong tiếng pháo đì đùng đón xuân, Bazin
ngồi trên chiếc xe hơi do tài xế đưa về đến ngôi nhà số 110 phố Huế (Hà
Nội). Lúc hắn vừa bước xuống xe thì có hai thanh niên đi đến. Cả hai
