19
TẬP 6: DANH NHÂN CÁCH MẠNG VIỆT NAM
cụ thành công trong việc sáng chế ra súng trường không thua gì súng
của Pháp là danh tướng Cao Thắng. Do đó, khi Bạch Xỉ tung tin mình
giỏi phép thuật, dùng tà thuật mà diệt giặc thì cụ Phan ghét lắm. Cụ sợ
tà thuyết làm loạn nghĩa binh và mê hoặc nhân tâm nên đã có lần, cụ
sai người đi bắt Bạch Xỉ.
Có lẽ do thông tin này bị lộ ra ngoài, nên Bạch Xỉ đã biết trước. Khi
nghĩa quân của cụ Phan dò thám biết ông đang trú quân ở núi Đại Hàm,
liền tổ chức vây bắt. Nhưng lúc vào tận nơi chỉ thấy năm gian nhà mới
cất, trống trơn và vắng tanh như chùa Bà Đanh! Họ bước vào trong khu
nhà lớn nhất, thấy có treo bài thơ sơn son thếp vàng:
Xẻ giữa rừng xanh nổi nóc nhà,
Mà cho bốn biển ngưỡng trông ta.
Khoan thai rũ áo ngồi vui vẻ.
Nào khác đến Nghiêu những mấy tòa.
Hai bên cột còn treo hai câu đối:
Vận hội nửa ngàn mây gặp đó;
Công danh bốn biển kém gì đâu.
Còn Bạch Xỉ đã trốn thoát tự bao giờ rồi! Vì thế mọi người càng tin
ông có tài độn thổ, biết trước mọi việc! Sau đó, Bạch Xỉ bỏ núi Đại Hàm,
xây dựng căn cứ kháng chiến nơi khác và tiếp tục đánh thắng nhiều trận
khác. Thật ra, có được những thắng lợi đó một phần do nghĩa quân hùng
hậu của cụ Phan Đình Phùng đang tập trung lực lượng đánh những cứ
điểm quan trọng của giặc, khiến chúng phân tán lực lượng, không thể
tập trung binh mã đối phó. Do đó, năm 1895, cụ Phan bị bệnh từ trần
thì lực lượng kháng chiến của Bạch Xỉ cũng suy yếu dần. Thế nhưng dù
chiến đấu không cân sức với giặc, lúc nào Bạch Xỉ cũng lạc quan như
trong bài thơ Tế thế yên dân, ông viết những câu thơ sảng khoái, mạnh
mẽ lạ thường:
Đủng đỉnh túi kinh luân thao lược
Đem quách ra mà tế thế yên dân
Kéo ngân hà rửa sạch hồng trần
Cho bốn bể non xanh mà nước biếc
Nhất điểm trung can huyền nhật nguyệt
