29
TẬP 6: DANH NHÂN CÁCH MẠNG VIỆT NAM
...
Ba xuân thức tỉnh loài rồng rắn,
Một tiếng làm kinh bọn quỷ chìm.
...
Bốn ngàn năm sử tô màu mới,
Giọt máu tươi này chiếu cổ kim.
và liễn điếu:
Đọc suốt lịch sử bốn ngàn năm, nào truyện thích khách, nào truyện
hiệp khách, thật ông đáng đứng đầu cuốn sách anh hùng, nên cùng mặt
trời trăng sao, nêu cao tên tuổi;
Nói tới đồng bào năm ngàn vạn, đây thù dân ta, đây thù nước ta, huống
ngươi cũng giống quý da vàng châu Á, cần vì non sông thành quách, rửa sạch
hôi tanh (Vũ Tuấn Sán dịch).
Trong tập sách này cũng có thơ điếu, liễn viếng khóc ông Nguyễn
Khắc Cần rất thống thiết, lại còn có cả bài cảm tác ghi nhận về chiến
công oanh liệt hai ông:
Trong trường mê mộng sấm vang rền,
Hai chiếc đầu rơi một lúc liền.
Đồng chí nỡ xem ông phải chết,
Thân này sống với giặc sao yên!
Máu tươi vừa rửa non sông bẩn,
Lòng đỏ treo cùng nhật nguyệt trên.
Hai truyện đọc xong vung kiếm dậy,
Hồn người hồn nước tỉnh ngay lên.
(Tôn Quang Phiệt dịch)
Được biết, trong quá trình điều tra, thực dân Pháp cho rằng việc làm
của các ông Phạm Văn Tráng, Nguyễn Khắc Cần đều có sự chỉ đạo của
nhóm Phan Bội Châu ở hải ngoại nên trước đó, ngày 5/9/1913 Hội đồng
Đề hình cũng tuyên án tử hình vắng mặt 6 người nữa, trong đó có Phan
Bội Châu, Cường Để, Nguyễn Văn Túy, Hai Thạc (con trai cụ Nguyễn
Thiện Thuật). Tháng 4/1915, có thêm 20 chiến sĩ của Việt Nam Quang
