nhiều tác giả
Danh Nhân Đất Việt
Nguyễn Bỉnh Khiêm
N
guyễn Bỉnh Khiêm sinh năm 1491, mất năm 1585, người làng Trung
Am, huyện Vĩnh Lại (nay là xã Cổ Am, huyện Vĩnh Bảo, ngoại thành Hải
Phòng). Sinh trưởng trong một gia đình vọng tộc (cháu ngoại quan thượng
thư Nhữ Văn Lan) có học vấn, cả hai thân mẫu đều là những người có văn
tài học hạnh nên Nguyễn Bỉnh Khiêm từ sớm đã hấp thụ truyền thống gia
giáo kỷ cương. Nhất là phụ mẫu của Nguyễn Bỉnh Khiêm, tương truyền bà
là người giỏi giang văn tài và tinh thông địa lý, tướng số. Ngay từ khi
Nguyễn Bỉnh Khiêm cất tiếng khóc chào đời, thấy con mình có tướng mạo
khác thường, bà đã dốc lòng đào tạo con trai thành một tài năng giúp nước,
cứu đời. Niềm thôi thúc đó khiến Nguyễn Bỉnh Khiêm sớm tìm được thầy
học có đạo cao đức cả là cụ bảng nhãn Lương Đắc Bằng. Với trí tuệ mẫn
tiệp, thông minh từ nhỏ, lại gặp thầy giỏi khác nào như rồng gặp mây.
Nguyễn Bỉnh Khiêm sớm thành tài năng kiệt xuất nổi tiếng. Và sau này, tài
học vấn uyên thâm của ông đã vượt xa thầy. Tương truyền Lương Đắc
Bằng là người giỏi lý học, đã đem sách Thái ất thần kinh ra dạy cho học
trò, nhưng có những điều trong sách ấy Lương Đắc Bằng cũng không hiểu
được mà chỉ có Nguyễn Bỉnh Khiêm sau này mới tinh thông.
Lớn lên trong một giai đoạn lịch sử nhà Lê suy thoái, các phe phái trong
triều đố kỵ, chém giết lẫn nhau. Năm 1572, Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà
Lê lập ra một triều đại mới. Thế là suốt cuộc đời thanh niên trai trẻ, Nguyễn
Bỉnh Khiêm phải sống trong ẩn dật, không thi thố được tài năng. Mãi tới
năm 1535. Lúc này đã 45 tuổi, ông mới đi thi. Ba lần thi Hương, thi Hội,
thi Đình ông đều đỗ đầu và đỗ Trạng nguyên. Từ đấy, ông làm quan với tân
triều, nhà Mạc phong chức Tả thị lang (chức đứng hàng thứ ba trong bộ
Hình). Triều đình nhà Mạc rất trân trọng Nguyễn Bỉnh Khiêm. Ông hy
vọng triều đại nhà Mạc có thể xây dựng lại đất nước. Lúc này, Mạc Đăng
Dung đã nhường ngôi cho con là Mạc Đăng Doanh và rút về làm Thái
thượng hoàng. Doanh là người tỏ ra có chí khí đảm lược. Nguyễn Bỉnh
