nhiều tác giả
Danh Nhân Đất Việt
Chiêu Văn Vương
Trần Nhật Duật
Ô
ng là con thứ 6 của Trần Thái Tông, sinh tháng 4 năm ất Mão
(1255) tại hoàng cung Thăng Long. 30 năm sau, tháng 4 năm ất Dậu , ông
trở thành người anh hùng trong trận Hàm Tử nổi tiếng.
Sử cũ truyền rằng, khi ông sinh ra, ở cánh tay có chữ Chiêu Văn đồng tử ,
Nhà vua bèn lấy chữ đó đặt tên hiệu cho ông. Lúc lớn lên, ông rất thông
minh, có tiếng là người học rộng, hiểu biết nhiều lĩnh vực tri thức.
Những văn thư của triều đình phần nhiều do ông thảo.Vua Anh Tông có hai
mũ võ, tức là mũ để đội trong khi duyệt giảng võ mà chưa biết đặt tên là gì.
Khi Anh Tông đi đánh Chiêm Thành, định đội để đi, sai Trần Nhật Duật đặt
tên, ông bèn đặt một cái là Uy Vũ, một cái là Uy Đức. Những tiết tấu âm
nhạc, khúc điệu múa hát đều do ông làm ra. Tiếc rằng những sáng tác âm
nhạc của ông đều không còn đến ngày nay.
Ông thông hiểu tiếng nói và phong tục của nhiều dân tộc trong và ngoài
nước. Người nước ngoài đến kinh đô, nếu là người Tống ông ngồi ghế đối
diện, đàm luận cả ngày; là người Chiêm hay các dân tộc khác thì tùy theo
quốc tục của họ mà tiếp đãi. Sứ của nước Sách Mã Tích (không rõ nay là
nước nào) sang cống, không tìm được người thông dịch, duy chỉ có ông
dịch được. Mỗi khi tiếp sứ Nguyên, ông đều nói chuyện trực tiếp, không
mượn người phiên dịch. Sứ giả tưởng ông là người Chân Định (Trung
Quốc) sang làm quan Đại Việt. Trần Nhân Tôn (cháu của Trần Nhật Duật)
thường nói: chú Chiêu Văn có lẽ là kiếp sau của người phiên lạc nên nói
được tiếng các nước .
Năm Canh Thìn (1380), thổ tù ở đạo Đà Giang là Trịnh Giác Mật tụ tập đồ
đảng cướp bóc dân chúng. Bấy giờ, Trần Nhật Duật trông coi đạo Đà
Giang, lĩnh mệnh triều đình đến dụ hàng. Giác Mật nghe tin, cho người đến
nói: "Mật không dám trái lệnh. Nếu ân chúa đi ngựa một mình đến thì Mật
xin hàng . Ông nhận lời, chỉ đem theo vài tiểu đồng đi theo đến trại Mật.
