nhiều tác giả
Danh Nhân Đất Việt
Chu Văn An
người thầy mẫu mực
Trần vãn thử hà thời, dục vịnh đại phi hiền giả
lạc Phượng sơn tồn ẩn xứ, trĩ lưu trường ngưỡng triết nhân phong.
(Cuối Trần đó là thời nào, ngâm vịnh rong chơi đâu phải thú vui hiền giả.
Non phượng còn dấu nơi ẩn, núi sông mãi mãi ngắm nhìn phong cách triết
nhân).
Đó là đôi câu đối mà người đời mãi mãi còn truyền tụng để tỏ lòng mến
phục đối với Chu Văn An - nhà Nho, nhà hiền triết, nhà sư phạm mẫu mực
cuối thời Trần.
C
hu Văn An tên hiệu là Tiều ẩn, tên chữ là Linh Triệt, người làng
Văn Thôn, xã Quang Liệt, huyện Thanh Đàm (nay là huyện Thanh Trì - Hà
Nội). Theo thần tích đình làng Thanh Liệt, nơi thờ ông làm thành hoàng, thì
ông sinh năm Nhâm Thìn (1292) và mất năm Canh Tuất (1370).
Chu Văn An ngay từ hồi còn trẻ đã nổi tiếng là một người cương trực, sửa
mình trong sạch, giữ tiết tháo, không cầu danh lợi, chỉ ở nhà đọc sách. Khi
thi đỗ Thái học sinh, ông không ra làm quan, mà trở về mở trường dạy học
ở quê nhà. Học trò nhiều nơi tìm đến theo học rất đông. Trong số môn đệ
ông có nhiều người thành đạt, thi đỗ ra làm quan to trong triều như Phạm
Sư Mạnh, Lê Quát khi về thăm thầy vẫn giữ lễ, được thầy nói chuyện ít lời
thì rất lấy làm mừng. Có những học trò cũ không tốt, ông thẳng thắn quở
trách, thậm chí quát mắng không cho gặp. Tính nghiêm nghị, tư cách thanh
cao và học vấn sâu rộng làm cho tiếng tăm ông ngày càng lan xa. Đức độ
và uy tín của ông như vậy, khiến cho học trò đến theo học càng nhiều và có
đủ các loại.
Một huyền thoại vẫn được lưu truyền nói về ngôi trường và nhân cách, đạo
